ه‌گزارش مرکز مطالعات سورین، نشریه نشنال اینترست در یادداشت تازه خود به‌قلم «آرش توپچی‌نژاد» نوشت: پتانسیل یک پیمان 20 ساله بین ایران و روسیه شاید برای غرب مهمتر از خود این دو کشور باشد.
«ابراهیم رئیسی» -ایران- و «ولادیمیر پوتین» در اولین دیدار حضوری خود در روز 19 ژانویه سال 2022 تعهد خود را به تقویت روابط دوجانبه نشان دادند. همزمان با تبادل نظر روسای جمهور، «وزیر نفت ایران» اعلام کرد که تهران و مسکو در توافق‌های تجاری در بخش‌های انرژی، حمل‌ونقل و بانکی گام‌هایی برداشته‌اند.
با این حال، قابل توجه‌ترین نکته در سفر رئیسی به مسکو، ارائه پیش‌نویس توافقنامه همکاری 20 ساله ایران و روسیه بود. این قرارداد که برای بروزرسانی پیمان همکاری اقتصادی قبلی از سال 2001 در نظر گرفته شده است، افزایش همکاری در زمینه‌های امنیتی، حمل و نقل و تجارت بین تهران و مسکو را پیشنهاد می‌کند. این توافق هنوز در حال مذاکره است و دولت ایران اعلام می‌کند که مفاد آن باید ابتدا علنی شود و به تصویب مجلس برسد. قرارداد همکاری 20 ساله از سال گذشته مورد بررسی قرار گرفته است و در حالی که ایران در سنجش میزان علاقه پوتین به توافق موفق بوده است، ممکن است در آینده نزدیک محقق نشود. با این حال، در این میان، توافق آینده ارزشمند است، زیرا نشان‌دهنده اعتقادات تهران و مسکو در مذاکراتشان با غرب است.
ایران و روسیه هر دو بر سر ژئواستراتژی‌های منطقه‌ای خود بر سر دوراهی قرار دارند. در روز 8 فوریه، هیئت ایران برای هشتمین و احتمالاً آخرین دور مذاکرات برای در مورد احیای برجام به وین بازگشت. برخلاف توافق‌های متعارف، برجام به دلیل بی‌اعتمادی متقابل شکل گرفت و ایران به‌شدت به دنبال تضمین‌هایی است که واشنگتن از تعهدات خود مانند سال 2018 سرپیچی نکند. ایران همچنین بر حذف همه تحریم‌ها در ازای پایبندی به توافق هسته‌ای پافشاری می‌کند.
به عنوان یکی از امضاکنندگان توافق هسته‌ای، برخی روسیه را «وکیل» ایران در روند مذاکره مجدد می‌دانند. مذاکرات وین در حالی از سر گرفته می شود که روسیه از طریق «امانوئل مکرون» وارد مذاکرات خود با غرب می‌شود. روسیه در حال حاضر درگیر یک بن‌بست علیه ناتو و اوکراین است. در روزهای آینده، رویکردهای دیپلماتیک تهران و مسکو با آمریکا و همتایان اروپایی آن به طور قابل‌توجهی بر چشم‌انداز تنش‌زدایی در شرق اروپا و غرب‌آسیا تأثیر خواهد گذاشت. با این حال، هر دو کشور متعهد به دنبال کردن منافع شخصی خود هستند و توافقنامه همکاری 20 ساله ممکن است پیامدهای مهمی در این فرآیند داشته باشد.
دولت ایران بر تبلیغات منافع اقتصادی و امنیتی توافق با روسیه تمرکز کرده است.
گزارش‌ها حاکی از آن است که تهران به دنبال خرید جنگنده‌های سوخو-35 ساخت روسیه برای بازسازی نیروی هوایی کشورش است. دولت رئیسی همچنین علاقمند به خرید سامانه دفاع موشکی اس-400 است.
تفاوت در منافع ژئوپلیتیکی ایران و روسیه این پرسش را مطرح می‌کند که توافق 20 ساله تا چه حد می‌تواند همکاری‌های امنیتی، اقتصادی و صنعتی این کشورها را تقویت کند.
اما حتی اگر انتظار می‌رود که یک توافق، منافع ملموس کمی برای هر یک از طرفین داشته باشد، این چشم‌انداز می‌تواند اهرم سیاسی را به تهران و مسکو اعطا کند که در مذاکرات خود با غرب به دنبال آن هستند. عامل مشترک بین این دو کشور گفتگوی مداوم آن‌ها با آمریکا و متحدانش است. اگر وضعیت در اوکراین تشدید شود، پوتین ممکن است به تعهدات کامل خود در قبال ایران در تلاش برای تحت فشار قرار دادن آمریکا و متحدانش در ناتو از جبهه‌ای دیگر، از احتیاط‌های خود در مورد تعهد خود به ایران چشم‌پوشی کند.
کرملین همچنین ممکن است از تهدید فروش تسلیحات به ایران بعنوان اهرم سیاسی در مذاکرات بر سر اوکراین استفاده کند. به این ترتیب، یک توافق 20 ساله ممکن است یک معامله واقعی تسلیحاتی را ارائه نکند، اما تهدید یک معامله می‌تواند به عنوان یک ابزار چانه‌زنی به کار گرفته شود. به همین ترتیب، ایران می‌تواند از این توافق برای نشان‌دادن این موضوع استفاده کند که در صورت ادامه تحریم‌های اقتصادی آمریکا، از استراتژی‌های جایگزین دوری نخواهد کرد.
