اختصاصی دیپلماسی پلاس/ سخنرانی‌های رؤسای جمهور ایران در مجمع عمومی سازمان ملل متحد همواره به‌عنوان فرصتی مهم برای ارائه دیدگاه‌های کشور در عرصه بین‌المللی مورد توجه قرار گرفته است. این سخنرانی‌ها نه تنها بازتاب‌دهنده سیاست‌های کلان ایران در قبال مسائل جهانی، بلکه بیانگر مواضع ایران در برابر چالش‌های منطقه‌ای و بین‌المللی هستند. از این تریبون، رؤسای جمهور ایران پیام‌های مهمی را در رابطه با موضوعاتی همچون تحریم‌ها، امنیت منطقه، صلح و عدالت جهانی و نقش قدرت‌های بزرگ در بی‌ثباتی‌های بین‌المللی به گوش جهانیان می‌رسانند. به‌ویژه در دوره‌های اخیر، این سخنرانی‌ها با رویکردهای متنوعی از دیپلماسی فعال تا مقاومت در برابر فشارهای خارجی همراه بوده است.
در تحلیل گفتمان سخنرانی‌های رئیس جمهور شهید آیت الله رئیسی در سال گذشته و دکتر مسعود پزشکیان رئیس جمهور دولت چهاردم در سال جاری در مجمع عمومی سازمان ملل، نقاط اشتراک و تفاوت‌های کلیدی در رویکرد آن‌ها به سیاست خارجی و داخلی ایران به چشم می‌خورد. این تحلیل به بررسی عمق مفاهیم مطرح‌شده، از جمله تأکید بر استقلال، عدالت، و رفع تحریم‌ها، می‌پردازد و تلاش می‌کند درکی جامع از نحوه تعامل ایران با جهان در این مقاطع تاریخی ارائه دهد. انتشار چنین تحلیل‌هایی می‌تواند به روشن‌تر شدن راهبردهای کلان ایران در صحنه بین‌المللی و اهمیت حضور این کشور در نهادهای جهانی مانند سازمان ملل کمک کند
1. اشتراکات و محورهای کلیدی
تأکید بر عدالت و صلح: هر دو سخنرانی محورهای اصلی خود را بر عدالت، کرامت انسانی، و صلح در سطح بین‌المللی متمرکز کرده‌اند. این موارد به‌طور مداوم در هر دو سخنرانی مورد تأکید قرار گرفته است.
انتقاد از رژیم صهیونیستی: هر دو سخنرانی انتقادات شدیدی از اسرائیل و جنایات آن علیه مردم فلسطین داشته‌اند و بر لزوم پایان دادن به اشغالگری و رسیدن به صلح عادلانه تاکید کرده‌اند.
تحریم‌ها و تأثیرات آن‌ها: هر دو سخنرانی به موضوع تحریم‌های یک‌جانبه و تأثیرات منفی آن بر اقتصاد و مردم ایران پرداخته‌اند.
2. شباهت‌ها
استناد به ارزش‌های دینی و اخلاقی: هر دو سخنرانی با ارجاع به قرآن و آموزه‌های اسلامی و پیامبران، ارزش‌های دینی مانند عدالت و انسانیت را به‌عنوان پایه‌ای برای سیاست‌های بین‌المللی مطرح کرده‌اند.
انتقاد از سیاست‌های قدرت‌های جهانی: هر دو رئیس‌جمهور به شدت از سیاست‌های قدرت‌های جهانی، به ویژه ایالات متحده، انتقاد کرده‌اند. همچنین به مسئله نابرابری و تبعیض در سطح بین‌المللی اشاره کرده‌اند.
3. تفاوت‌ها
لحن و نوع بیان: شهید رئیسی در سخنرانی خود با شدت بیشتری علیه قدرت‌های غربی و رژیم صهیونیستی صحبت می‌کند و به طور مستقیم به سیاست‌های ایالات متحده حمله می‌کند، در حالی که لحن دکتر پزشکیان دیپلماتیک‌تر است و بر اصلاحات و گفتگوهای سازنده تأکید دارد.
اولویت‌های داخلی و خارجی: شهید رئیسی بیشتر بر تحریم‌ها و مسائل خارجی، به‌ویژه بحران‌های منطقه‌ای و نقش ایران در مقابله با تروریسم و دفاع از استقلال تأکید کرده است. در مقابل، دکتر پزشکیان بیشتر به اصلاحات داخلی و لزوم تعامل سازنده با جهان برای حل چالش‌های داخلی و منطقه‌ای پرداخته است.
4. واژه‌های پرتکرار
در هر دو سخنرانی، واژه‌هایی مانند “عدالت”، “صلح”، “حقوق بشر”، و “کرامت” به کرات استفاده شده است. همچنین “تحریم‌ها”، “استقلال”، و “امنیت” نیز از واژه‌های پرتکرار هستند.
5. مهم‌ترین مسئله
مهم‌ترین مسئله‌ای که هر دو مطرح کرده‌اند، رفع تحریم‌ها و بازگشت به تعاملات جهانی بر اساس عدالت و احترام متقابل است. همچنین مسئله فلسطین و نقش رژیم صهیونیستی در بی‌ثباتی منطقه به عنوان چالشی جدی مورد توجه هر دو بوده است.
6. تفاوت در رویکرد
رویکرد شهید رئیسی بیشتر بر مقاومت در برابر فشارها و حفظ استقلال تأکید دارد، در حالی که دکتر پزشکیان رویکردی بازتر برای تعاملات بین‌المللی و اصلاحات داخلی پیشنهاد می‌دهد. این تفاوت در رویکرد می‌تواند نشان‌دهنده تفاوت دیدگاه‌های آن‌ها نسبت به چگونگی حل مشکلات داخلی و خارجی باشد.
7. برداشت از سیاست خارجی و داخلی
سیاست خارجی: هر دو سخنرانی بر لزوم سیاست‌های مستقل و حمایت از آزادی خواهی تأکید دارند. اما دکتر پزشکیان تمایل بیشتری به تعامل با جهان و حل بحران‌ها از طریق دیپلماسی نشان می‌دهد.
سیاست داخلی: شهید رئیسی بیشتر بر مقاومت و پیشرفت تحت فشار تحریم‌ها تأکید دارد، در حالی که دکتر پزشکیان بیشتر به اصلاحات و وفاق ملی اشاره می‌کند.
8. واکنش به مسائل روز جهان
هر دو سخنرانی به مسائل روز جهانی مانند بحران‌های انسانی، جنگ‌ها و تغییرات اقلیمی اشاره داشته‌اند، اما پزشکیان بیشتر بر همکاری‌های بین‌المللی برای حل این بحران‌ها تأکید کرده است.
9. استفاده از زبان استعاری: هر دو رئیس‌جمهور از زبان استعاری و نمادین برای تقویت پیام‌های خود بهره برده‌اند. این موضوع می‌تواند نشان‌دهنده تلاش آن‌ها برای ایجاد ارتباط عاطفی با شنوندگان باشد.
10. ساخت هویت ملی: هر دو سخنرانی به‌ویژه بر مفهوم هویت ملی و مقاومتی که ایران در برابر فشارهای خارجی نشان می‌دهد، تأکید کرده‌اند. این نوع ساخت هویت می‌تواند به تقویت روحیه ملی و انسجام اجتماعی کمک کند.
11. تکنیک‌های اقناع: استفاده از شواهد تاریخی و استناد به آیات قرآن و روایات اسلامی در هر دو سخنرانی به‌عنوان تکنیک‌هایی برای اقناع مخاطبان و تأکید بر مشروعیت سیاست‌ها و دیدگاه‌های ایران است.
12.موقعیت تاریخی: تأکید بر این‌که ایران در مقاطع تاریخی مختلف، همواره بر حق خود پافشاری کرده، به‌عنوان بخشی از روایت سازی تاریخی که هر دو رئیس‌جمهور ارائه داده‌اند، به چشم می‌خورد. این امر می‌تواند به تقویت حس افتخار ملی در برابر چالش‌ها کمک کند.
13. نکته پایانی
دکتر پزشکیان به دنبال ساختن بنیانی استوار برای ورود ایران به “عصر جدید” و نقش‌آفرینی در “نظام در حال ظهور جهانی” است. این نشان‌دهنده تغییر در رویکرد ایران به تعاملات بین‌المللی در دوره ریاست جمهوری او می‌باشد.
سخنرانی‌های شهید رئیسی و دکتر پزشکیان در مجمع عمومی سازمان ملل نشان‌دهنده دو رویکرد متفاوت نسبت به مسائل داخلی و خارجی ایران است. در حالی که هر دو بر ارزش‌هایی چون عدالت، صلح و کرامت انسانی تأکید دارند و به مسائل حیاتی مانند تحریم‌ها و فلسطین می‌پردازند، تفاوت‌های قابل‌توجهی در اولویت‌ها و لحن آن‌ها مشاهده می‌شود. رویکرد شهید رئیسی بر مقاومت در برابر فشارهای بین‌المللی و تأکید بر استقلال استوار است، در حالی که دکتر پزشکیان تلاش دارد با اصلاحات داخلی و تعامل سازنده با جهان، ایران را به‌سوی عصر جدیدی از همکاری و توسعه سوق دهد. این تحلیل بازتاب‌دهنده نقش مهم این سخنرانی‌ها در تبیین سیاست‌های کلان ایران در عرصه جهانی و همچنین نمایانگر مسیرهای متفاوتی است که هر یک از رؤسای جمهور برای مواجهه با چالش‌های پیش رو پیشنهاد کرده‌اند.
