برنامه‌ریزی عربستان برای کسب میزبانی اکسپو 2030؛ اهداف و منافع

الوقت- جیب پر از پول عربستان سعودی و قدرت نرم ایتالیا این هفته در پاریس به رقابت هم رفتند تا سرنوشت میزبانی نمایشگاه جهانی اکسپو 2030 از هم اکنون روشن شود. محمد بن سلمان، ولیعهد عربستان و جورجیا ملونی، نخست وزیر ایتالیا، در پاریس پایتخت فرانسه رسماً از پیشنهادهای خود برای میزبانی نمایشگاه جهانی 2030 رونمایی کردند.

خالد الفالح، وزیر سرمایه گذاری عربستان سعودی اعلام کرده که این کشور 7.8 میلیارد دلار برای کسب میزبانی اکسپو 2030 اختصاص داده است.

علاوه بر پیشنهاد ریاض، رم در ایتالیا و شهر بوسان کره جنوبی نیز برای میزبانی اکسپو 2030 رقابت می کنند.

اگرچه سعودی‌ها در هفته گذشته اشتیاق خود برای برگزاری نمایشگاه اکسپو 2030 را علنی کردند اما این موضوع از چند ماه پیش در پی سفر دیمیتری کرکنتز، دبیرکل دفتر نمایشگاه‌های بین‌المللی (BIE) به ریاض در ماه مارس سال جاری میلادی و دیدار با محمد بن سلمان تقریباً مسجل شده بود.

اکنون با مشخص شدن رقبای اخذ میزبانی اکسپو 2030، کشورهای عضو این کلوپ در سازمان ملل در نوامبر 2023 با رای مخفی کشور میزبان نمایشگاه جهانی 2030 را انتخاب خواهند کرد و هر کشور می تواند تنها به یک گزینه رای دهد. فرانسه تقریباً از یک سال پیش از ریاض حمایت کرده است، در حالی که برزیل این هفته آخرین کشوری بود که حمایت خود را از رم اعلام کرد.

آخرین نمایشگاه اکسپو در سال 2020 در دبی امارات برگزار شد که به گفته مقامات مسئول اماراتی بیش از 24 میلیون بازدید کننده از سراسر جهان داشت و انتظار می رود تاثیر اقتصادی آن در مجموع 42.1 میلیارد دلار ارزش افزوده ناخالص به اقتصاد امارات در دوره 2013 تا 2042 کمک کند.

نمایشگاه جهانی بعدی در اوزاکای ژاپن در سال 2025 برگزار خواهد شد.

اکسپو یکی از بزرگترین رویدادهای جهانی غیرتجاری از نظر تأثیر اقتصادی و فرهنگی پس از جام جهانی فوتبال و بازی های المپیک به حساب می آید.

اولین نمایشگاه “اکسپو” در سال 1851 در لندن با عنوان “نمایشگاه بزرگ محصولات صنعتی کشورهای جهان” راه‌اندازی شد.

گفته می‌شود برج معروف «ایفل» در پاریس یکی از برجسته ترین عناصر میراث تاریخی این نمایشگاه است. این بنا برای افتتاحیه “اکسپو 1889” ساخته شد که به میزبانی پاریس، پایتخت فرانسه برگزار شد.

رویای سعودی؛ پیوند چشم انداز 2030 و اکسپو 2030

عربستان سعودی در حالی به شدت برای کسب میزبانی اکسپو 2030 می‌کوشد که در دوران رهبری محمد بن سلمان ولیعهد این کشور، طرح بزرگ توسعه‌ای تحت عنوان چشم انداز 2030 با هدف قطع وابستگی به درآمدهای نفتی و تبدیل کردن به قطب اول توسعه اقتصادی منطقه تا این سال کلید خورده است. در واقع همزمانی اکسپو 2030 با تاریخ سررسید طرح توسعه‌ای بن سلمان، عملاً اکسپو را به یک پلت فرم تبدیل می‌کند که عربستان بتواند پیشرفت‌هایش را تحت برنامه چشم انداز 2030 به نمایش بگذارد.

ریاض طی سالهای اخیر رشد و توسعه قابل توجهی را تجربه کرده است. جمعیت این شهر در چند دهه گذشته به طور تصاعدی افزایش یافته است و در سال 2021 به حدود 7.6 میلیون نفر رسیده است. این افزایش جمعیت منجر به افزایش پروژه‌های توسعه شهری و بهبود زیرساخت‌ها شده است، مانند پروژه متروی ریاض و پروژه پارک ملک سلمان که قرار است به یکی از بزرگترین پارک‌های شهری جهان تبدیل شود.

علاوه بر این، ریاض با ابتکاراتی مانند منطقه مالی ملک عبدالله، که هدف آن تبدیل شدن به یک مرکز مالی پیشرو در منطقه است، و دره تکنو ریاض که به عنوان یک پارک فناوری برای تقویت نوآوری و کارآفرینی طراحی شده است(با الهام از «سیلیکون ‌ولی» در ایلات متحده)، بیش از دیگر شهرهای عربستان در زمینه رشد فناوری موفقیت داشته است.

بر اساس طراحی صورت گرفته از سوی سعودی‌ها اکسپوی ریاض 2030 در نزدیکی فرودگاه بین المللی ملک سلمان برگزار خواهد شد که دسترسی آسان را برای بازدیدکنندگان را از طریق شبکه «مترو ریاض» تضمین می کند.

در طراحی اولیه نمایشگاه نیز 226 غرفه به شکل کروی که یک خط استوا از میان آنها عبور می کند، درنظر گرفته شده است.

به گفته مقامات سعودی در طراحی غرفه ها از سبک شهری باستانی الهام گرفته شده تا تاریخ و فرهنگ و جاذبه‌های طبیعی عربستان معرفی شود. همچنین پادشاهی اعلام کرده است که قصد دارد اکسپوی ریاض 2030 را به پایدارترین و تاثیرگذارترین اکسپوی تاریخ تبدیل کند.

لامیا بنت عبدالعزیز المهنا، یکی از اعضای تیم اکسپوی ریاض 2030، اظهار داشت: «این طراحی بر روی نسخه ای از نمایشگاه کار خواهد کرد که برای حرکت بازدیدکنندگان در غرفه‌ها، انعطاف پذیرین و تعاملی ترین و مشارکتی ترین نمایشگاه تا کنون باشد و تجربه بی‌سابقه‌ای با کیفیت بالا برای بیش از 40 میلیون بازدیدکننده فراهم خواهیم کرد.»

در همین حال، نوف بنت مجید المنیف، عضو دیگر تیم طرح اکسپو، افزود: «هدف ما این است که اولین نمایشگاه دوستدار محیط زیست را سازماندهی کنیم که به سطح صفر انتشار کربن برسد. سایت Riyadh Expo 2030 از منابع پاک متکی بر انرژی خورشیدی بهره می برد و ما در حال توسعه استانداردهای بالایی برای بهره وری منابع و استراتژی های دقیق برای افزایش تنوع زیستی، حذف ضایعات مواد غذایی و تضمین مدیریت سبز بازیافت زباله هستیم.

در مجموع سعودی‌ها از برگزاری اکسپوی 2030 برای کسب مجموعه‌ای مزایای اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی تلاش می‌کنند.

رشد اقتصادی را می‌توان از مهمترین اهداف این طرح دانست. میزبانی این رویداد سرمایه گذاری قابل توجهی در زیرساخت ها و خدمات ایجاد می کند، هزاران شغل جدید بوجود می‌آید و اقتصاد محلی را تقویت می کند. اکسپو 2030 همچنین میلیون ها بازدید کننده را جذب می کند و منجر به افزایش درآمدهای گردشگری و تقاضای بیشتر برای محصولات و خدمات محلی می شود. به عنوان مثال، اکسپو 2020 دبی تأثیری 40 میلیارد دلاری بر اقتصاد امارات تخمین زده شد.

تقویت گردشگری بخش مهمی از استراتژی تنوع اقتصادی عربستان تحت برنامه چشم انداز 2030 است. از زمانی که عربستان سعودی با راه اندازی ویزای گردشگری درهای خود را به روی جهان گشود، بازدیدکنندگان از سراسر جهان برای دیدن آثار باستانی، مناظر طبیعی و جشنواره های هنری راهی این کشور شده اند به صورتی که بنا بر آمار دولت سال گذشته، عربستان سعودی پذیرای 67 میلیون بازدیدکننده بود.

تبلیغات و معرفی فرصت‌های اقتصادی عربستان و اتصال بیشتر این کشور به شبکه اقتصاد و تجارت بین المللی را از دیگر اهداف مهم سعودی‌ها باید دانست. در واقع برگزاری نمایشگاه جهانی اکسپو با محوریت نوآوری و خلاقیت، عربستان سعودی را به عنوان یک کشور مترقی و آینده نگر معرفی می کند. این امر شهرت جهانی این کشور را افزایش می دهد، سرمایه گذاری خارجی را جذب می کند و توسعه اقتصادی بیشتر را سبب می‌شود.

تحول و پیشرفت در حوزه اجتماعی دیگر مقصودی است که از سوی رهبران جدید عربستان به عنوان پیشزمینه تحول اقتصادی عربستان و رسیدن به اهداف چشم انداز 2030 بسیار مد نظر بوده است و برگزاری اکسپو 2030 فرصتی است تا جامعه جوان عربستان را به سمت همکاری بیشتر با دیگر کشورها و ارتقا سطح دانش و تخصص سوق دهد.

سرمایه‌گذاری در زیرساخت‌ها از دیگر مزایایی است که مطمئناً سعودی ها از قبل برگزاری اکسپو 2030 به دنبال آن هستند. به عنوان مثال، پروژه 22.5 میلیارد دلاری تکمیل مترو ریاض در سال 2023 به طرح میزبانی اکسپو مرتبط است.

انتقادات حقوق بشری به میزبانی ریاض

اما در کنار تلاش مقامات سعودی برای معرفی توانمندی‌ و آماده‌سازی‌های خود برای کسب میزبانی اکسپو 2030 کم نیشتند شمار منتقدانی که از این اقدام سعودی‌ها به عنوان پوششی برای سرپوش گذاشتن بر نقض حقوق بشر از جمله سرکوب مخالفان و استفاده مکرر از مجازات اعدام توسط دولت عربستان یاد می‌کنند و خواهان عدم حمایت بین المللی از برگزاری نمایشگاه اکسپو در خاک عربستان شده‌اند.

این انتقادات طی ماه‌های گذشته همچنین در مورد اقدامات ریاض در حوزه ورزش بویژه آوردن بهترین فوتبالیست‌های سطح اول جهان با مبالغ نجومی همانند آوردن کریستیانو رونالدو و کریم بنزما مطرح بوده است.