تولید بخش نفت و گاز یمن در ماه‌های اخیر پس از حملات انصارالله به بنادر صادرات نفت در جنوب(اشاره به شرط انصارالله مبنی بر اجازه اجازه صادرات انرژی یمن تنها پس از تشکیل حساب بانکی مشترک، واریز درآمد فروش انرژی به آن حساب و پرداخت حقوق تمام کارمندان یمن در مناطق شمال و جنوب از حساب مشترک) که منجر به قطع منبع درآمد حیاتی دولت تحت حمایت عربستان سعودی، شد در حالی که بسیاری امید داشتند که آتش بس جاری به کاهش تنش ها میان طرف‌های درگیر در جنگ یمن ختم شود.
اگرچه از زمان آغاز مذاکرات از ماه آوریل بین ریاض و صنعا – که بخش وسیعی از شمال یمن را کنترل می‌کنند – خشونت‌ها کاهش یافته است؛ اما تحلیلگران حوزه یمن به S&P Global Commodity Insights گفتند که تولید و سرمایه‌گذاری نفت تا زمانی که توافقنامه صلح جامع برقرار نشود، افزایش نخواهد یافت و با توجه به حذف جناح های مختلف دیگر یمن اعم از جناح های مورد حمایت عربستان و امارات تا دولت مورد حمایت ائتلاف در یمن از مذاکرات ریاض-صنعا، کارشناسان می گویند که هنوز راه زیادی برای صلح جامع در یمن باقی مانده و شرایط برای پایان کامل بحران یمن دشوار است.
کارول نخل، مدیر عامل کریستول انرژی گفت: «تا زمانی که صلح واقعی برقرار شود، تردید دارم اتفاق قابل توجهی در بخش انرژی یمن رخ دهد زیرا اعتماد به سیاست های دولت، ثبات سیاسی، در دسترس بودن تجهیزات مورد نیاز، ایمنی و امنیت زیرساخت ها تنها برخی از عواملی است که چشم انداز سرمایه‌گذاری در این بخش را شکل می دهد.
یمن هرگز در مقایسه با عربستان سعودی و امارات متحده عربی تولیدکننده بزرگی نبوده است؛ اما به گفته آژانس اطلاعات انرژی آمریکا، این کشور خاورمیانه که در خطوط مهم کشتیرانی بین‌المللی قرار دارد، دارای ذخیره ۳ میلیاردی بشکه نفت خام و ۱۷ تریلیون متر مکعبی گاز است. تولید نفت در سال ۲۰۰۱ به ۴۵۰۰۰۰ بشکه در روز رسید، اما از آن زمان به دلایل مختلف از جمله سرمایه‌گذاری کم و جنگ یمن که ائتلاف مورد حمایت عربستان و امارات را در مقابل انصارالله قرار داد و صدها هزار کشته بر جای گذاشت، تولید نفت یمن سقوط کرد.
به گفته تحلیلگران، امروز این کشور بین ۷۰۰۰ تا ۱۰۰۰۰ بشکه در روز نفت تولید می کند که همه آن در داخل یمن پالایش شده و مصرف می‌شود. بر اساس گزارش صندوق بین‌المللی پول، از آنجایی که نفت، ۶۳ درصد از درآمدهای دولت قبل از جنگ را تشکیل می داد، می توان گفت که تولید پایین و کاهش چشمگیر صادرات به اقتصاد یمن ضربه جدی زده است.
بیشتر نفت خام یمن توسط شرکت های دولتی Yemen General Corporation for Oil, Gas and Mineral Resources و PetroMasila تولید می شود، در حالی که گروهی از شرکت های خارجی از جمله OMV اتریش، Calvalley کانادا و Medco Energy اندونزی همچنان برای مشارکت در صنعت نفت یمن دارای قرارداد هستند و بعضی از این شرکت‌ها فعالیت نیز دارند.. OMV که در ژانویه موافقت کرد سه بلوک نفتی یمن خود را به Zenith Energy کانادا بفروشد، در جواب به S&P Global مدعی شد که در سال 2022، 600000 بشکه یا تقریباً 1644 بشکه در روز تولید میکرده است.
صادرات خُرد
تا سال 2014، یمن روزانه 125000 بشکه نفت خام از حوضه های مسیله، مارب و شبوه تولید می کرد، اما پس از شروع جنگ در سال 2015، صادرات متوقف شد، همانطور که پروژه LNG یمن به عنوان یک تعیین کننده اقتصادی این کشور که در آن، TotalEnergies با 39.6 درصد سهامدار عمده است، متوقف شد. این در حالی است که نفت شیرین مأرب و المسیله حضرموت فوق العاده سبک است.
بر اساس گزارش S&P Global Commodities at Sea، در سال 2017، دولت مورد حمایت ریاض در یمن تولید نفت را از سر گرفت، اما صادرات به صورت خُرد و غیر دائمی بود و میزان آن نسبت به هر ماه از 18000 بشکه در روز تا 81000 بشکه در روز نوسان داشت؛ با این حال، پس از پایان آتش‌بس در ماه اکتبر، انصارالله با تعیین شروطی به ینادر بارگیری بئرعلی و الضبه در خلیج عدن حمله کرده و صادرات را به صفر رساندند.
رأفت الاَخالی، از دانش‌آموختگان یمنی دانشگاه آکسفورد و وزیر سابق ورزش و جوانان یمن در این باره می‌گوید: طرف‌های درگیر از زمان حملات در بن بست قرار گرفته‌اند زیرا که انصارالله برای پرداخت حقوق‌های بخش دولتی و ارتش مناطق تحت کنترل خود، سهمی را از درآمدهای نفتی یمن میخواهد. این گروه(انصارالله) همچنین به شرکت های نفتی خارجی نسبت به امضای قرارداد با دولت مورد حمایت ریاض در یمن هشدار داده است و محصولات پالایش شده وارداتی را نیز از مناطق تحت کنترل ائتلاف وارد نمی کند.
شرکت OMV در این باره می گوید: “ما در مورد فضای سیاسی اظهار نظر نمی کنیم.” TotalEnergies به درخواست برای اظهار نظر پاسخ نداد، اما قبلا گفته بود که “امیدوار است که در آینده امکان راه اندازی مجدد تولید LNG وجود داشته باشد.” در حالی که به گفته کارشناسان، انجام این کار مستلزم توافقنامه امنیتی با یک نهاد حاکم است.
نخل در مورد راه اندازی مجدد تولید LNG می گوید: «توتال انرژی ممکن است یکی از اولین شرکت هایی باشد که به یمن باز می گردد، زیرا سرمایه، زمان و زحمات زیادی را در این کشور خرج کرده است، بنابراین آنها مایلند حداقل بخشی از سرمایه اولیه خود را جبران کنند. البته سرمایه‌گذاری جدید و بیشتر ممکن است محتاطانه باشد، اما اگر شرکت بزرگی مانند TotalEnergies با موفقیت به یمن بازگردد، سایر شرکت‌ها را تشویق خواهد کرد که از این روش پیروی کنند.»
توافق صلح
سرانجام در ماه مارس، زمانی که ارتباطات ریاض و ایران به سمت عادی شدن به حرکت درآمد و توافق صلح بین طرفین امضا شد و سپس مذاکرات ریاض-صنعا به صورت رسمی انجام شد، امیدها برای صلح افزایش یافت، زیرا با وجود پایان یافتن آتش بس، درگیری های گسترده از سر گرفته نشده بود و شروع مذاکرات رسمی، تغییر در بحران یمن را نوید می داد. محمد البخیتی، عضو شورای سیاسی جنبش انصارالله در ماه آوریل در توییتر نوشت: «خیلی زود است که با قطعیت بگوییم مذاکرات در صنعا موفق خواهد شد، اما واضح است که فضای صلح در منطقه حاکم است».
با این وجود، مسیر صلح در یمن با موانعی همراه است. برخی از طرف ها به صراحت اعلام کرده اند که عربستان سعودی نمی تواند و نباید به طور همزمان نقش بازیگر در جنگ یمن و میانجی بین یمنی‌ها برای آینده صلح در این کشور را ایفا کند. در همین حال، سعودی – که زیرساخت‌های نفتی آن در سال‌های اخیر مورد هدف پهپادهای انصارالله قرار گرفته است – هنوز دولت مورد حمایت خود در یمن که در راس آن شورای ریاستی قرار دارد را وارد مذاکرات نکرده است. همچنین عیدروس الزبیدی، نایب رئیس شورای ریاستی و رهبر شورای انتقالی جنوب مورد حمایت امارات، بر جدایی و تجزیه رسمی جنوب یمن از شمال این کشور که تحت کنترل انصارالله است تاکید می کند.
الاَخالی در این باره می گوید که سناریوی محتمل تر این است که کشور به چندین منطقه و اقلیم تحت کنترل احزاب مختلف تقسیم شود که در حال حاضر، نه انصارالله و نه دولت مورد حمایت عربستان در یمن حاضر به دادن امتیاز در این باره نیستند. الاَخالی افزود: بهترین اتفاق این است که ما توافقی صلحی جامع بین اطراف را امضا کنیم، اما من شدیداً شک دارم که این توافق باقی مانده و پایدار باشد. در حال حاضر هیچ منطقی برای توافق پایدار وجود ندارد.”
