بازار جهانی به ورود نفت ایران نیاز دارد

چند روز پیش جواد اوجی وزیر نفت ایران پس از پایان بیست‌ و پنجمین نشست وزیران نفت و انرژی ائتلاف اوپک‌پلاس اعلام کرد که ایران آمادگی دارد تا در سریع‌ترین زمان ممکن، مقدار عرضه نفت خود به بازارهای جهانی را افزایش دهد ضمن اینکه مسئله بحران انرژی و گاز در اروپا یک مسئله جدی است که به جز با همکاری میان تولیدکنندگان بزرگ منابع هیدروکربوری قابل حل و فصل نیست و جمهوری اسلامی ایران به‌عنوان یکی از بزرگترین تولید کنندگان نفت و گاز در سطح جهان و با تکیه بر ظرفیت‌های عظیم منابع هیدروکربوری و توان تولید خود آمادگی دارد تا در این زمینه وارد عمل شود.

وزیر نفت همچنین تصریح کرد که چنانچه مصرف‌کنندگان جهان به‌ویژه اقتصادهای بزرگ از سطح کنونی قیمت و مقدار عرضه نفت ناراضی هستند و آن را به ضرر منافع خود می‌دانند، بهترین پیشنهاد من به آنها، لغو هرچه سریع‌تر تحریم‌های یکجانبه و ظالمانه آمریکا علیه ایران و باز کردن فضا برای بازگشت تولید ایران با حداکثر توان به بازارهای جهانی است.

در همین راستا، خبرنگار بازار گفتگویی را با «دکتر فریدون فشارکی» بنیانگذار و رئیس FGE، شرکت مطرح مشاوره بازار جهانی انرژی در خصوص نقش نفت ایران و ونزوئلا در جهان ترتیب داده که در ادامه می خوانیم:

دکتر فریدون فشارکی» از پیشگامان تحلیل بازار نفت و گاز و مطالعات بازارهای انرژی آسیا، اقیانوسیه و خاورمیانه از اوایل دهه ۱۹۸۰ شناخته می‌شود. وی که عضو هیئت مدیره شرکت بورس دوبی به‌عنوان یکی از مهم‌ترین بورس‌های جهان است، بازار نفت در دهه های اخیر و سنجش جایگاه نفت ایران در جهان را مورد ارزیابی قرار داده است. همچنین وی در سال ۱۹۹۵، به‌عنوان عضو ارشد انجمن اقتصاد انرژی ایالات متحده انتخاب شد و در سال ۲۰۰۲، به‌ عنوان همکار ارشد مرکز مطالعات استراتژیک و بین‌المللی در واشنگتن دی‌سی منصوب گردید. فشارکی در سال ۲۰۱۲ جایزه IAEE را دریافت کرد. «زکی یمانی» وزیر اسبق نفت عربستان و «دانیل یارگین»، تئوریسین بین‌المللی نفت، در فهرست برندگان جوایز موسسه IAEE قرار داشته اند.

FGE یک شرکت مشاور بین المللی است که خدمات تحقیق، تجزیه و تحلیل، مشاوره بازار و مشاوره تصمیمات تجاری و سرمایه گذاری در بازارهای نفت، گاز LNG و NGL را به گونه ای متنوع و گسترده در سراسر جهان ارائه می دهد.

دکتر «فریدون فشارکی» در خصوص چشم انداز آتی بازار نفت و ورود ایران به این بازار به خبرنگار بازار گفت: از زمان اعمال مجدد تحریم های ترامپ، تولید و صادرات نفت ایران به میزان قابل توجهی کاهش یافته است. اگرچه صادرات از زمان به روی کار آمدن بایدن به میزان ۵۰۰ هزار بشکه در روز از میزان نسبتا اندک پیش از آن افزایش یافته است، اما ظرفیت قابل توجهی از نفت ایران خارج از مدار تولید مانده است.

وی افزود: در مورد ونزوئلا، صادرات نفت به میزان بسیار کمتری از صادرات نفت ایران کاهش یافته است؛ چین، روسیه، و تا حد کمتری هند این صادرات را زنده نگه داشته اند.

بنیانگذار و رئیس FGE اضافه کرد که در حال حاضر اینگونه به نظر می رسد که نفت ایران و ونزوئلا دیگر در بازار اهمیتی ندارند و از چرخه معادلات بازار خارج شده اند. اما شواهد نشان می دهد با وجود آنکه تا کنون نفت این دو کشور برای دنیا چندان مهم نبوده است، اما در آینده نزدیک می توانند حائز اهمیت بسزایی باشند. اما چرا و چه زمانی این موضوع مهم خواهد شد؟

وی گفت: میان صنعت نفت ونزوئلا و ایران تفاوت اساسی وجود دارد. در حالی که این دو عضو موسس اوپک هر دو تحت تحریم های آمریکا قرار دارند، صنعت نفت ونزوئلا توسط سیاست های دولت و تحریم ها ویران شده است به طوری که تغییر دولت در ونزوئلا و رفع تحریم ها نیز تاثیر چندانی در کوتاه مدت نخواهد داشت.

فشارکی اظهار کرد: صادرات نفت این کشور ممکن است به یک میلیون بشکه در روز افزایش یابد، اما بازگشت به ظرفیت صادرات دو تا سه میلیون بشکه در روز که در گذشته نه چندان دور شاهد آن بودیم به پنج سال یا حتی بیشتر زمان نیاز دارد. بسیاری از بهترین استعدادهای ونزوئلا شرکت نفت دولتی این کشور را ترک کرده و به کشورهای دیگر و کار در شرکتهای ملی نفت عربستان (آرامکو) و قطر (قطر انرژی) نقل مکان کرده اند. بر همین اساس، گردآوری پرسنل با تجربه برای اداره موثر شرکت ملی نفت ونزوئلا (پدوزا) تقریبا غیر ممکن است.

کارشناس بازار نفت تصریح کرد: در ایران، علیرغم چالش های فراوان پیش روی صنعت نفت، چه در سطح بین المللی و چه در داخل کشور، ظرفیت تولید و توان صادراتی نسبتا در همان سطح قبل تحریم ها حفظ شده است. از این رو می توان طی ۹۰ تا ۱۲۰ روز ظرفیت را به طور کامل به چرخه تولید و صادرات برگرداند تا ایران مجددا به یکی از بازیگران مرتبط در صنعت جهانی نفت تبدیل شود.

وی اضافه کرد: تاکنون، برنامه هسته ای و سیاست های ایران در خاورمیانه یا موشک بالستیک موضوع تنش و مذاکرات بوده است. اما نیاز به نفت ایران موضوعی در بحث و گفتگوهای سیاسی نبوده است، که البته باید باشد!

رئیس شرکت انرژی FGE گفت: بر همین اساس، به منظور ارزیابی نیاز دنیا به نفت ایران، باید به تعادل میان عرضه و تقاضا در بازار جهانی نفت نگاهی انداخت. بر اساس سناریوی پایه فرض شده در محاسبات مجموعه ما (FGE)، تقاضای نفت تا سال ۲۰۳۰ ، ۹ میلیون بشکه در روز افزایش خواهد یافت.

فریدون فشارکی اظهار کرد: این نتیجه گیری از یک مدل اقتصادی کلان مانند بسیاری از سازمان های تحقیقیاتی ملی و بین المللی حاصل نمی شود، بلکه از یک مطالعه دقیق و جزئی در ۱۱۴ کشور به دست می آید. به همین منظور باید به دنبال ۹ میلیون بشکه در روز عرضه جدید در راستای تامین این رشد تقاضا بود.

این مشاور بازار انرژی اضافه کرد: در سال ۲۰۱۹، جهان با حجم تقریباً بی سابقه ای از تولید نفت جدید روبرو بود. اما در سه سال آتی، بازار و بازیگران عرصه تولید نفت در وضعیت بسیار متفاوتی بوده است.

دکتر فشارکی بیان کرد: در حالی که هنوز کمی سرمایه‌ گذاری بالادستی در حال انجام است و تخمین ها در مورد رشد محدود تولید نفت ایالات متحده مجددا به میان آمده است (تخمین ما از افزایش تولید نفت/و مایعات گازی آمریکا تا سال ۲۰۳۰ حدود چهار میلیون بشکه در روز است)، افزایش تولید بیش از شش میلیون بشکه در روز تا سال ۲۰۳۰ توسط تولیدکنندگان غیراوپک جهت تامین مابقی رشد تقاضا بسیار دشوار، اگر نگوییم غیر ممکن، خواهد بود. بنابراین اوپک مجبور به یافتن راهی جهت تامین سه میلیون بشکه در روز افزایش تولید باقی مانده خواهد بود.

بنیانگذار شرکت انرژی FGE گفت: در نگاه اول، به نظر می آید که این شکاف را عربستان سعودی، امارات و عراق می توانند پر کنند. آرامکو قصد دارد ظرفیت خود را به میزان یک میلیون بشکه در روز افزایش دهد؛ یعنی از ۱۲ میلیون بشکه در روز به ۱۳ میلیون بشکه در روز (با فرض اینکه این ظرفیت پایدار است) برساند.

وی ادامه داد: شرکت ملی نفت ابوظبی (ادنوک) نیز در نظر دارد تا سال ۲۰۳۰ ظرفیت خود را با افزایش یک میلیون بشکه ای در روز، از چهار میلیون بشکه در روز به پنج میلیون بشکه در روز افزایش دهد. همچنین، عراق امیدوار است تا اواخر دهه ۲۰۲۰ ظرفیت خود را به میزان یک میلیون بشکه در روز افزایش دهد، که البته این موضوع با چالش های متعدد در زمینه زیر ساخت های صادراتی و تامین آب جهت تزریق روبرو است و به نظر می رسد که عراق برنامه مشخصی برای عبور از این چالش ها در نظر ندارد.

کارشناس برجسته بازار نفت اذعان کرد که با این حال، همانطور که تقریبا هر ماه در یک سال اخیر شاهد آن هستیم، تولید اعضای اوپک پلاس از ظرفیت هدف تعیین شده کمتر است و در نتیجه هر ماه مازاد عملکرد در میزان اجرای برنامه اوپک پلاس (Over-compliance) وجود دارد.

وی افزود: در واقع در میان تمام کشورهای اوپک پلاس در حال حاضر تنها عربستان سعودی و ابوظبی ظرفیت مازاد قابل توجهی دارند. در نهایت این موضوع بدان معناست که بدون بازگشت نفت ایران، ظرفیت مازاد موجود در مجموعه کشورهای اوپک پلاس (که یکی از پارامترهای مورد نظر بازار در تعیین سطح قیمت است) هر ماه کمتر و کمتر شده و این موضوع فشار رو به بالای بیشتری بر قیمت نفت وارد می کند.

دکتر فشارکی تصریح کرد: سوالی که مطرح می شود این است که زمان بندی این مسئله چگونه است؟ در سال ۲۰۲۲، تعادل عرضه و تقاضا قابل مدیریت است زیرا هنوز ظرفیت مازاد در اوپک وجود دارد. اما تا اواسط سال ۲۰۲۳، مدیریت عدم تعادل عرضه و تقاضا بدون حضور بشکه های ایران و یا ونزوئلا دشوار خواهد شد. به طور مشخص، بدون بازگشت نفت ایران به بازار، ظرفیت مازاد بسیار کمی برای اوپک باقی خواهد ماند.

رئیس FGE خاطر نشان کرد که تا سال ۲۰۲۴، ظرفیت مازاد به قدری کم خواهد شد که می تواند به قیمت نفت بالغ بر ۱۰۰ دلار منجر شود، به خصوص اگر اتفاقی برای هر یک از تولیدکنندگان بیفتد که منجر به خروج بخشی یا کل تولید آن کشور شود. در صورت تحقق این شرایط، باید منتظر پیامدهای اقتصادی منفی جدی برای اقتصاد جهانی بود.

وی گفت: واقعیت این است که جهان به نفت ایران و تا حدودی ونزوئلا نیاز دارد. با رهبری و سیاست‌های صحیح، ایران و ونزوئلا می‌توانند (در دراز مدت) ۹ تا ۱۰ میلیون بشکه در روز در مجموع تولید کنند. بدون نفت این دو کشور، بازار نفت در شرایط مازاد تقاضا (یا کمبود عرضه) باقی می ماند و به لحاظ قیمتی بیش از۲۰ دلار در هر بشکه تفاوت قیمت بین بازار با ایران و ونزوئلا و بدون آنها خواهد داشت.

فریدون فشارکی در پایان اظهار کرد: بنابراین، زمان آن فرا رسیده که این موضوع مهم در مذاکرات هسته ای بین ایران و غرب و همچنین کنش های سیاسی و بحث های میان حزبی در آمریکا وارد شده و مسئله ای بسیار مهم از نظر استراتژیک برای اقتصاد جهانی تلقی شود/تحلیل بازار