اهمیت راهبردی قرارداد گازی چین-قطر

بازار؛ گروه بین الملل: براساس قرارداد هفته گذشته چین و قطر، شرکت سینوپک چین توافق کرد پنج درصد سهم در واحدی با ظرفیت فرآوری ۸ میلیون تن در سال در پروژه گاز طبیعی مایع میدان شمالی شرق (NFE) قطر خریداری کند. این پروژه در دست ساخت است و انتظار می‌رود صادرات گاز آن، در سال ۲۰۲۶ آغاز شود. شرکت دولتی سینوپک نوامبر گذشته، یک قرارداد ۶۰ میلیارد دلاری برای خرید چهار میلیون تن ال‌ان‌جی در سال امضا کرد. مدت این قرارداد ۲۷ ساله خواهد بود و بزرگترین توافق خرید ال‌ان‌جی بلند مدت چین تا به امروز محسوب می‌شود.

همچنین شرکت‌های کونوکو فیلیپس، توتال انرژی، اکسون موبیل و اِنی هم در پروژه “نورت فیلد ایست” که ظرفیت صادرات ال‌ان‌جی قطر را از ۷۷ میلیون تن، به ۱۱۰ میلیون تن در سال افزایش می دهد، سرمایه گذار هستند.

چرا این همکاری مهم است؟

قرارداد سال گذشته تاریخی که ۴ میلیون تن LNG در سال به چین صادر می‌کند، به چند دلیل قابل توجه است. به‌عنوان طولانی‌ترین قرارداد تأمین LNG که تا به امروز امضا شده است، نشان می‌دهد که قراردادهای بلندمدت عرضه LNG هنوز یک روش ضروری برای خریداران برای تضمین امنیت عرضه خود و تأمین‌کنندگان برای حفظ امنیت تقاضا است. این نوع قراردادها، نشان می‌دهد که نوسانات پایدار قیمت و اختلالات ژئوپلیتیکی همچنان یک نگرانی قابل توجه برای خریداران LNG است. قطر بر این باور است که این نوع همکاری برای افزایش ثبات بازار حیاتی هستند زیرا اروپا در تلاش است تا وابستگی خود به روسیه را کاهش دهد و سایر کشورها مصرف گاز طبیعی خود را در تلاش برای کربن‌زدایی اقتصادهای کلان خود افزایش می‌دهند.

علاوه بر این، این معامله نشان می‌دهد که چگونه چین در بازار جهانی LNG اهمیت فزاینده‌ای پیدا می‌کند، زیرا به دنبال سوخت پایه تولیدی خود است چون منابع سوخت کربن‌زا مانند زغال‌سنگ را کاهش می دهد. در عین حال، این معامله نشان دهنده نقش رو به رشد شرکت‌های انرژی چین در خاورمیانه است. شرکت‌های چینی به طور فزاینده‌ای در حال حذف شرکت‌های غربی در سهام و قراردادهای تولید در خلیج‌فارس و جاهای دیگر هستند. پیش از این، شرکت‌های انرژی غربی شرکای کشورهای غنی از انرژی خلیج فارس بودند که می‌توانستند روابط تجاری را بر اساس روابط دوجانبه با دولت‌های خود ایجاد کنند.

شرکت های انرژی دولتی چین از نظر تاریخی تخصص لازم برای رقابت برابر با شرکت‌های انرژی غربی را نداشتند. این قرارداد نشان می‌دهد که چگونه وضعیت به سرعت در حال تغییر است. مشارکت احتمالی چین در گنبد شمالی قطر به شرکت‌های انرژی چینی پایگاهی برای دسترسی به بهترین استانداردهای جهانی می‌دهد و به سرعت مهارت‌های مدیریتی و عملیاتی را که تا حدودی منشأ انحصاری شرکت‌های نفتی بین المللی غربی بود، را ترکیب می‌کنند.

از آنجایی که گاز طبیعی – و به طور گسترده LNG – به یک محرک مهم در انتقال انرژی کم کربن تبدیل شده است، قطر به عنوان یک تولیدکننده کلیدی ظاهر شده که می‌تواند مقادیر زیادی گاز را به سرعت در کوتاه مدت صادر کند. همچنین از آنجایی که ظرفیت LNG قطر از ۷۷ میلیون تن در سال به ۱۲۶ تن افزایش می‌یابد، اهمیت ژئوپلیتیکی آن به طور همزمان افزایش خواهد داد.

اهمیت گاز وارداتی برای پکن

باوجود تلاش‌های دولت چین برای افزایش تولید داخلی، اتکای آن به گاز وارداتی در حال افزایش است و مشکلی تشدید کننده برای انرژی و امنیت ملی ایجاد می‌کند. بر اساس گزارش اداره ملی آمار، تولید گاز چین در هشت ماه اول سال ۲۰۲۲ در مقایسه با مدت مشابه در سال ۲۰۲۱، ۶ درصد افزایش یافت. تولید سالانه در ده سال گذشته ۷ درصد افزایش یافته که بین سال‌های ۲۰۱۱ و ۲۰۲۱ دو برابر شده است، چون دولت توسعه میادین اصلی در سیچوان، سین‌کیانگ و حوزه اوردوس را در دستور کار دارد. اما در مقابل مصرف نیز تشدید شده است، بطوریکه جمعیتی دارای گاز در سال ۲۰۲۰ به ۴۱۳ میلیون نفر رسید که این رقم ۲۸۶ میلیون در سال ۲۰۱۵ و ۱۷۰ میلیون نفر در سال ۲۰۱۰ بود.

گاز بیش از ۸ درصد از مصرف انرژی اولیه چین در سال ۲۰۲۰ را به خود اختصاص داد که میزان در سالهای ۲۰۰۰ و ۲۰۱۰ به ترتیب ۲ و ۴ درصد بود. چین در سال ۲۰۲۱ به چهارمین تولیدکننده بزرگ گاز جهان تبدیل شد (پس از ایالات متحده، روسیه و ایران) اما همچنین سومین مصرف کننده بزرگ گاز (پس از ایالات متحده و روسیه) است. برخلاف ایالات متحده و روسیه که هر دو صادرکننده خالص بودند، چین مجبور است برای تامین نیازهای خود به واردات روی آورد و به بزرگترین واردکننده گاز در جهان تبدیل شود.

براساس داده‌های شرکت بی پی، نیاز خالص واردات چین از ۲۹ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۱۱ به ۱۷۰ میلیارد متر مکعب در سال ۲۰۲۱ افزایش یافت. این کشور برای تامین ۴۵ درصد از مصرف داخلی خود در سال ۲۰۲۱ به گاز وارداتی متکی بود که از ۳۴ درصد سال ۲۰۱۶ و ۲۱ درصد در سال ۲۰۱۱، افزایش یافته است.

نتیجه برد-برد

در حالی که اروپا تلاش می‌کند تا وابستگی خود به گاز روسیه را کاهش دهد و به دنبال تأمین گاز از خاورمیانه است، چین اروپا را تا انتها شکست داد و در پایان نوامبر سال گذشته بزرگترین قراردادهای گاز طبیعی مایع (LNG) را با قطر به ارزش ۶۰ میلیارد دلار آمریکا منعقد کرد. انعقاد این توافق عموماً به عنوان یک کودتای مهم برای چین تلقی می‌شود که توانست سایر کشورهای اتحادیه اروپا – مانند آلمان – را در مسابقه تامین گاز طبیعی و کاهش اثرات کمبود انرژی به دلیل جنگ در اوکراین شکست دهد.

سال گذشته قطرانرژی توافقنامه‌ای را برای تامین سینوپک LNG چین به مدت ۲۷ سال امضا کرد که طولانی‌ترین قرارداد LNG تاکنون بوده و همچنین بسیار بزرگ از نظر حجم گاز است، زیرا مقرر می‌کند قطر سالانه چهار میلیون تن LNG از میدان گنبد شمالی/ پارس جنوبی خود ارسال خواهد کرد. همچنین QatarEnergy حمل و نقل و تحویل LNG را انجام خواهد داد.

سعد شریدا الکعبی، وزیر انرژی قطر و مدیرعامل قطر انرژی، هنگام اعلام این قرارداد گفت که قیمت‌گذاری این قرارداد مانند قراردادهای گذشته خواهد بود که به نفت خام مرتبط بودند. علاوه بر این، وی گفت که این توافق روابط عالی دوجانبه بین چین و قطر را بیشتر مستحکم و به تامین نیازهای رو به رشد چین در انرژی کمک می‌کند. وی در ادامه افزود: فکر می‌کنم نوسانات اخیر خریداران را به درک اهمیت عرضه بلندمدت ثابت و قیمت مناسب برای بلندمدت سوق داده است. این نشان می‌دهد که معاملات بلندمدت هم برای فروشنده و هم برای خریدار مهم است.

همچنین یونگ‌شنگ، رئیس سینوپک، این قرارداد را یک توافق مهم توصیف کرد زیرا «قطر بزرگترین تامین‌کننده LNG در جهان بوده و از سوی دیگر چین بزرگترین واردکننده LNG در جهان است». وی افزود که سینوپک در اکتبر ۲۰۲۱ رسماً درخواست سهمی در پروژه گنبد شمالی قطر را داده بود و می‌خواهد امکان انعقاد قراردادهای دیگر با این شرکت قطری را بررسی کند.

پس از جنگ اوکراین، اروپا در موقعیت دشواری قرار گرفت که مجبور به جایگزینی تقریباً ۴۰ درصد گاز وارداتی روسیه از طریق خطوط لوله بود. به نظر می‌رسد که تنها راه نیل به این هدف از طریق محموله‌های عظیم LNG از خلیج فارس است، زیرا راه حل ممکن دیگر، یعنی حمل گاز از ایالات متحده، بسیار پرهزینه‌تر است. بطوریکه، اوایل سال جاری رابرت هابک ،وزیر اقتصاد آلمان، تاکید کرد ایالات متحده به دنبال «قیمت‌های نجومی» برای عرضه گاز است و آن را متهم به سوء استفاده از کمبود انرژی اروپا کرد.

تاکنون تلاش‌های آلمان برای تامین ال‌ان‌جی مورد نیاز خود از قطر نتیجه‌ای نداشته است، زیرا قطر بر انعقاد قراردادهای بلندمدت اصرار دارد، اما آلمان خواهان قراردادهای بسیار کوتاه‌تر است چون اتحادیه اروپا می‌خواهد گاز طبیعی را تا سال ۲۰۴۹ به تدریج حذف کند. اگرچه آلایندگی کمتری نسبت به زغال سنگ است، اما گاز طبیعی همچنان به تغییرات آب و هوایی ساخته دست بشر کمک می‌کند.

موضوع دیگری که مانع از انعقاد معامله بین قطر و آلمان می‌شود، این است که کشور خلیج فارس در قراردادهایی که امضا می‌کند، بند ممانعت از فروش مجدد به سایر کشورهای اروپایی را لحاظ می‌کند، بندی که آلمان می‌خواهد از قرارداد خود حذف شود. قطر بزرگترین صادرکننده LNG در جهان است و سخت تلاش می کند تا تولید گاز خود را از طریق توسعه بیشتر میدان گنبد شمالی که بیش از ۹۰۰ تریلیون فوت مکعب استاندارد (TSCF) ذخایر گاز دارد، افزایش دهد. این میدان بخشی از بزرگ‌ترین میدان گازی جهان است که قطر با ایران مشترک بوده و ایران آن را پارس جنوبی می‌نامد. گنبد شمالی عامل اصلی تولید گاز طبیعی مایع به بیش از ۶۰ درصد یعنی ۱۲۶ میلیون تن تا سال ۲۰۲۷ قرار است.

نتیجه

پکن با دقت -و بدون هیاهو- حضور خود را در خلیج فارس تقویت کرده و هدف آن تبدیل شدن به یک سهامدار مهم در یکی از بزرگترین میادین گاز طبیعی در جهان است، چیزی که به آن کنترل بی‌سابقه‌ای بر انرژی خواهد داد.

قرارداد منعقد شده با قطر انرژی به خوبی با طرح استراتژیک “کمربند و جاده” چین مطابقت دارد و همزمان از مناقصه قیمت گاز با کشورهای اروپایی که جزو مهم ترین مشتریان چین هستند، جلوگیری می‌کند.

به باور کارشناسان، توافق تامین ال ان جی، که واردات LNG چین را تا دهه ۲۰۵۰ تضمین می‌کند، قطر را به چین نزدیکتر کرده است. چین به طور فعال و دقیق حضور خود را در خلیج فارس تقویت کرده است، برخلاف آن غرب در دهه گذشته در بسیاری از نقاط جهان درگیر بوده است.