عبدالرضا فرجی‌راد در تحلیلی نسبت به روابط ایران و قزاقستان با توجه به سفر اخیری که رئیس‌جمهور این کشور به تهران داشته گفت: قزاقستان یکی از کشورهای آسیای مرکزی است که شاید نسبت به سایرین ثروتمندتر هم باشد. علیرغم اینکه از نظر جغرافیایی جزو کشورهای بسته است آمادگی خوبی برای همکاری گسترده با ایران دارد که بتواند از این طریق به دریا وصل شده و کالاهای خود را صادر کند.
وی تصریح کرد: ایران از نظر فرهنگی نیز به تمام پنج کشور آسیای مرکزی از جمله قزاقستان نزدیک است و مشکلی در زمینه‌های فرهنگی، سیاست و اقتصاد و… نداریم. ضمن اینکه قزاقستان علاوه بر وسیع و ثروتمند بودن علاقه‌مند است که با ایران کار کند. همچنین از نظر کشاورزی تولیداتی مانند گندم و جو دارد که ما هم به آن‌ها نیازمند هستیم.
این استاد ژئوپلیتیک دانشگاه افزود: همچنین از نظر انرژی قزاقستان از جمله کشورهای تولیدکننده انرژی و مهمتر از همه تولیدکننده نفت است که تمایل دارد نفت را از طریق ایران صادر کند. پیش از این تحریم‌های آمریکا این اجازه را نمی‌داد اما امیدوار هستیم که بعد از توافق وین بتوان در این زمینه همکاری‌های گسترده‌ای را داشت.
سفیر سابق کشورمان در نروژ ادامه داد: یکی از مشکلاتی که ما با پنج کشور آسیای مرکزی از جمله قزاقستان داریم این است که یک خط آهن درست و حسابی که بتواند کالاها را به بنادر ایران برساند نداریم و متأسفانه تا جایی که بنده در جریان امر هستم در دولت قبل هم در این زمینه خوب کار نشد اما دولت جدید در خصوص همکاری با این کشورها اقداماتی آغاز کرده، توافق‌نامه‌هایی امضا شده است. امیدواریم که عملیاتی شود و به قراردادهای مهمی منجر گردد تا بتواند راهکاری را ایجاد کند روابط ایران با این کشور تقویت شود.
فرجی راد خاطر نشان کرد: در حال حاضر که روس‌ها در مسئله جنگ و اروپا مشغول هستند فرصت خوبی است که ایران در این حوزه‌ها وارد شود. پیش از این روس‌ها اجازه نمی‌دادند که در حوزه آسیای مرکزی چندان عملیاتی وارد شد. البته چینی‌ها تلاش خود را کرده و وارد شده بودند. ما باید در این حوزه ارتباطات‌مان را گسترش دهیم.
وی تأکید کرد: در حال حاضر در تاجیکستان پهپاد تولید می‌کنیم و این مسئله اولین بار است فرصتی برای ما ایجاد شده که بتوانیم در این حوزه‌ها وارد شویم. شاهد هستیم که طی هفته‌های اخیر رهبران کشورهایی مثل ترکمنستان، تاجیکستان به ایران سفر می‌کنند و توافق‌نامه‌هایی امضا می‌شود که امیدواریم مسئولین و وزارتخانه‌ای این توافق‌نامه‌ها را به طور جدی پیگیری کرده و سطح روابط را ارتقا دهد.
این استاد دانشگاه در ادامه درباره همکاری‌های سیاسی تاجیکستان با ایران نیز گفت: در مسائل سیاسی هم زمانی که غرب تحریم‌ها را اعمال می‌کند در برخی از این کشورها با ما کار نمی‌کنند شاهد بودیم که همین کشورهای آسیای مرکزی تمایل زیادی برای همکاری نشان دادند. به عنوان مثال در مسئله سوریه بن‌بستی ایجاد شده بود و قرار بود نشست سه جانبه ایران، روسیه و ترکیه برگزار شود اما تمایلی برای برگزاری این نشست در پایتخت‌های این سه کشور نبود. نهایتا تصمیم بر آن شد که در آلماتی قزاقستان این نشست برگزار شود. این نشان می‌دهد که قزاقستان می‌تواند در چنین شرایطی کمک کننده باشد.
وی ادامه داد: چه در دوره ریاست جمهوری نظر بایف و چه در دوره توکایف رئیس جمهور فعلی قزاقستان ما رفت و آمد خوبی با این کشور داریم و می‌توانیم سطح روابطمان را بالا بریم و از ۳۰ سال گذشته و از زمان استقلال این کشور مشکلی با قزاقستان نداشته‌ایم. البته مسائلی با کشورهایی مثل ترکمستان، ازبکستان و تاجیکستان داشته‌ایم و سعی هم نشده تا حد زیادی حل شود، اما اکنون به نظر می‌رسد این موضوعات در حال حل شدن است. به عنوان مثال با ترکمستان در خصوص پرداخت پول گاز ارتباطات ما سرد شده بود الان بهتر شده است. حتی در دوره‌ای سفیر ازبکستان در ایران گفته بود که ۵۰۰ میلیون دلار در بودجه جاری کشورشان برای همکاری با ایران و ایجاد اسکله در بندرعباس و چابهار در نظر گرفته شود اما دولت قبل همکاری در این زمینه انجام نداد. ما باید راهی پیدا کنیم تا بتوانیم با هر کدام از این کشورها کارهای بزرگی را انجام دهیم.
وی یادآور شد: حتی در خصوص ایجاد لوله گاز از طریق ترکمنستان به ایران و سپس به اروپا نیز وزارت نفت در دولت قبلی مخالفت کرد در حالی که این مسئله هم از نظر سیاسی و هم اقتصادی برای ما حائز اهمیت بود. خوشبختانه در دولت جدید مسئله سوآپ گازی در حال پیگیری است. ما باید به این موضوع به عنوان یک اصل مهم در همکاری کشورها توجه داشته باشیم.
این استاد ژئوپلیتیک دانشگاه همچنین اظهار کرد: حتی ازبکستان هم علاقه‌مند است که از طریق مرز ترمذ خط اتوبان و راه آهن کشیده شود که به راه‌های ایران متصل شود و کالاها رفت و آمد داشته باشند اما این موضوع پیگیری نشد. امیدواریم که بتوانیم در این زمینه‌ها با این کشورهای مهم در آسیای مرکزی سرمایه‌گذاری انجام دهیم.
وی در پایان اظهار کرد: در خصوص کشور قرقیزستان هم شاید امکانات اقتصادی به آن اندازه‌ای که چهار کشور دیگر دارند نباشد اما آن هم ظرفیت‌های خودش را دارد و ما با این کشورهای آسیای مرکزی مشکلی به لحاظ سیاسی نداریم. در دوره سازندگی روابط ما بسیار نزدیک بود. رهبران این کشورها هر دو ماه یک بار با رئیس جمهور گفت‌وگو داشتند. امیدواریم که کارهای مستمر و زیرساختی به گونه‌ای انجام شود که ضعیف نشده و در دولت‌های بعدی نادیده گرفته نشود و ما بتوانیم یک دیپلماسی موفق و سیاست اقتصادی خوبی را در این مناطق داشته باشیم.
