بعد از سقوط صدام و خروج آمریکا و رفع خطر داعش در عراق چندین دوره انتخابات در این کشور برگزار شد اما این کشور چه قبل از انتخابات و چه بعد از انتخابات هرگز روی خوش به خود ندیده و همواره درگیر این مسئله بود که احزاب و جریانات مختلف همواره در حال مخالفت با حزب پیروز و نخست‌وزیر بوده‌اند.
اما این مشکلات عراق از کجا سرچشمه می‌گیرد؟!
باید در ابتدا به جامعه مدنی عراق بنگریم، جامعه مدنی ضعیف عراق می‌تواند یکی از دلایل باشد.
تکثر قومی و حاکم بودن ساختار قبیله‌ای در عراق هم‌چنان این کشور را آزار می‌دهد.اعراب، کردها، ترکمن‌ها و…. در عراق که هر یک به نوعی با مشی خود رفتار می‌کنند.عدم سازش اقوام با یکدیگر و سعی در قرار گرفتن در موقعیت بهتر و گسترش نفوذ، عاملی بر چالش انتخابات در عراق بوده است.
مورد مشابه در بحث گروه‌های دینی عراق نیز موجود می‌باشد. بحث شیعه_سنی که هر کدام قدرت گرفتن دیگری در سیاست این کشور را عاملی خطرناک و دردسرساز برای خود می‌بیند و همین عامل سبب رقابت تنگاتنگ این دو گروه مذهبی برای دستیابی به قدرت، چالش‌های مختلفی در بحث انتخابات ایجاد کرده است.
از سوی دیگر بحث عدم اجماع نخبگان نیز مطرح هست.
تکثر قومی، ساختار قبیله‌محور، مسائل مذهبی را به عدم‌اجماع نخبگان در این کشور اضافه کنید.
باقی‌ماندگان حزب بعث، جنبش صدر، حزب الدعوه، احزاب کردستان و ترکمن‌ها و……
گروه‌های مختلفی که هیچ اجماعی برای برون‌رفت کشور از اوضاع فعلی ندارند و هر کدام با توجه به مقاصد خود عمل می‌کنند.
طی چند سال اخیر نیز جنبش صدر به رهبری مقتدی‌صدر تاثیرگذارترین جریان در عراق بوده که هر از چندگاهی شاهد فراخواندن طرفدارانش به خیابان‌ها و بعد متفرق کردن آنها به دلایل و مقاصد گوناگون هستیم.
عراق از ۲۰۰۳ به این سو بحران‌های مختلفی را پشت‌سر گذاشته از حمله آمریکا و حضور چندین‌ساله‌اش در این کشور و بعد خروج نظامیان آن و بحران داعش و……
آنچه که می‌تواند به این کشور برای برون رفت از مشکلات کمک کند ثبات سیاسی است.
اما ثبات سیاسی نیاز به پایه‌هایی دارد که یکی از آنها جامعه مدنی قوی و جامعه‌ای متجانس است. جامعه نامتجانس عراق که در آن سطح آموزش و سواد پایین، وضعیت بهداشت نامطلوب، درآمد سرانه پایین، ساختار قبیله‌ای و چندپاره قومی_مذهبی، خود شرایط را برای بی‌ثباتی سیاسی و کم‌اثر کردن انتخابات را فراهم می‌آورد.
انتخابات پیش رو هم کاملا تحت‌تاثیر این عوامل ذکر شده ، عدم‌اجماع نخبگان و تحریم انتخابات توسط گروه‌های مخالف قرار دارد و اینکه بعد از انتخابات باز هم عراق شاهد آشوب و تظاهرات گوناگون خواهد بود یا خیر بستگی به موضع گروه‌های مخالف خواهد داشت.
سید محمد شفیعی/ دانشجوی ارشد روابط بین‌الملل دانشگاه گیلان
“انتشار نظرات کارشناسان به منظور تائید و یا عدم تائید آن ها از سوی دیپلماسی پلاس نیست.”
