اعلام جنگ نفتی ریاض علیه کاخ سفید

در ساعت ۱۳:۵۷ روز یکشنبه ۱۳ فروردین ۱۴۰۲ عربستان سعودی با صدور بیانیه‌ای جهان را دچار شگفتی، بهت و حیرت ساخت. در این بیانیه که بی‌درنگ هفت عضو دیگر اوپک پلاس به آن پیوستند اعلام شد که سعودی داوطلبانه ۵۰۰ هزار بشکه از تولید روزانه خود را از ماه می‌تا پایان سال ۲۰۲۳ کاهش خواهد داد.
اعلامیه‌های پیوسته هشت کشور دیگر خبر از آن می‌داد که اوپک پلاس در اراده‌ای جمعی و بدون برگزاری نشست عادی، تصمیم گرفته است بیش از یک میلیون و ۶۶۰ هزار بشکه از تولید خود را از ماه می‌تا پایان سال ۲۰۲۳ کاهش دهد. این کاهش تولید علاوه بر ۲ میلیون بشکه‌ای بود که در ماه اکتبر گذشته بر کاهش آن تا پایان سال ۲۰۲۳ توافق شده بود. بدین ترتیب و بر اساس اعلام رویترز به ناگاه ۳ میلیون و ۶۶۰ هزار بشکه نفت از مدار تولید ائتلاف اوپک خارج می‌شود. اقدام غافلگیرکننده‌ای که بازار نفت را در بهت ناباورانه‌ای فرو می‌برد.
کاخ سفید و سخنگوی شورای امنیت ملی آمریکا نخستین مخاطب این غافلگیری در ژئوپلیتیک سرنوشت‌ساز نفت بودند. سخنگوی شورای امنیت ملی که در دستپاچگی رسانه‌ها حتی نامی از وی برده نشد اعلام داشت: این اقدام اوپک پلاس با توجه به ابهامات بازار غیر ضروری است و آمریکا بر کنترل قیمت تمرکز کرده است.
کارشناسان به رویترز گفتند این کاهش شگفت‌انگیز می‌تواند نفت را در بازگشایی بازار تا ۱۰ دلار در هر بشکه افزایش دهد.
یکی از کارشناسان گفت اگر این سطح از کاهش اجرایی شود، نفت را در سال ۲۰۲۴ به رکورد ۱۰۰ دلار در هر بشکه می‌رساند و در زمان انتخابات آمریکا در ماه نوامبر مشکلی اساسی برای دولت بایدن ایجاد خواهد کرد.
یکی دیگر از کارشناسان این اقدام اوپک پلاس را در هماهنگی با روسیه و حرکت جدی جهان به سوی جهان چند قطبی دانست.
یکی از افراد نزدیک به تفکرات سعودی به فایننشال تایمز گفت: عربستان از اعلام آشکار هفته گذشته آمریکا مبنی بر تکمیل نکردن ذخایر استراتژیک نفت، پس از ارزان شدن بهای انرژی بشدت عصبانی است و در واکنش به این‌عدم علاقه به خرید نفت برای پر کردن SPR دست به چنین اقدام شوک‌برانگیزی زده است.
جنیفر گرانهلم، وزیر نفت و آموس هوخشتاین، دستیار انرژی کاخ سفید هفته گذشته اعلام داشتند امسال برای آن‌ها دشوار خواهد بود که از قیمت پایین نفت برای پر کردن ذخایر استراتژیک استفاده کنند.
آشکارا پیداست که اگر دولت بایدن اعلامیه‌هایی مبنی بر خرید نفت برای پرکردن SPR صادر می‌کرد، به افزایش بهای نفت خام کمک می‌کرد، اتفاق ناخوشایندی که دولت بایدن بشدت از آن گریزان است.
جهان اکنون ۱۰۱ میلیون بشکه در روز نفت خام مصرف می‌کند؛ در حالی که عرضه نفت خام در این اندازه‌ها نیست. اما بحران‌های اقتصادی و ورشکستگی زنجیروار بانک‌ها در آمریکا و اروپا، قیمت جهانی نفت را با نوسان و بی‌ثباتی فراوان وعدم اطمینان در آینده روبه‌رو ساخت.
در این شرایط انتظار می‌رفت که کشورهای بزرگ تولیدکننده نفت ائتلاف اوپک چاره‌ای بیندیشند.
این چاره اما پیش از نشست اعضا در ماه خرداد آینده بدست آمد.
در این توافق داوطلبانه، عربستان سعودی و روسیه هر کدام ۵۰۰ هزار بشکه از تولید خود را از ماه می‌تا دسامبر می‌کاهند.
همراهان داوطلب این کاهش تولید، عراق با ۲۱۱؛ امارات با ۱۴۴؛ کویت با ۱۲۸؛ عمان با ۴۰؛ الجزایر با ۴۸؛ قزاقستان با ۷۸ و گابن با ۸هزار بشکه در روز هستند.
در فاصله فقط چند ساعت از غافلگیری بازار، نفت برنت از بشکه‌ای ۷۹ دلار به مرز ۸۶ دلار جهشی حیرت‌آور کرد.بانک آمریکایی گلدمن ساکس اعلام داشت حالا نفت برنت تا پایان سال به ۹۵دلار در هر بشکه می‌رسد.
اویل پرایس گفت دیگر بهای نفت بین ۶۷ تا ۷۲ دلار در هر بشکه نخواهد بود. بلومبرگ اظهار داشت عربستان اگرچه رسیدن به قیمت خاصی را اظهار نمی‌کند اما در عمل می‌خواهد تا جایی که ممکن است بهای نفت را به ۱۰۰ دلار نزدیک کند.
در سال گذشته میلادی که جهان در جنگ نفت و انرژی بین روسیه و اروپا قرار داشت، اعضای اوپک توانستند درآمدی بیش از ۹۵۰ میلیارد دلار بدست آورند. اکنون این جدیت عربستان سعودی و همراهان اوپک‌پلاس و اظهارات کارشناسان جهانی نفت نشان می‌دهد که در سال جاری و سال آینده میلادی نیز با قیمت‌های نجومی نفت روبه‌رو خواهیم بود.
اما نکته بسیار مهم و اساسی این است که این شرایط دوام و پایداری طولانی‌مدت‌نخواهد داشت. این واقعیتی انکارناپذیر است که نفت آخرین فروغ‌های روشنایی خود را در جهان پرتلاطم برای رسیدن به انرژی‌های متنوع به رخ می‌کشد. این مهم است که کشور ما ایران از این واپسین فرصت‌های طلایی بدست آمده برای نفت تا چه میزان می‌تواند برای رونق اقتصادی خود بهره‌مند شود؟