به گزارش الجزیره، پروژه کانال استانبول به نام «پروژه عظیم» توسط رجب طیب اردوغان نخستین بار در سال ۲۰۱۱ معرفی شد و ویژگی‌های این پروژه مدتی پنهان مانده است.
رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه اعلام کرد که پروژه کانال استانبول به رشد اقتصادی ترکیه و کاهش بار ترافیک حمل و نقل از طریق کانال بسفر کمک خواهد کرد.
«کانال استانبول» دریای سیاه را به دریای مرمره متصل خواهد کرد و به موازات تنگه بسفر امتداد می‌یابد. رجب طیب اردوغان رئیس جمهور ترکیه انتظار دارد تا از طریق این کانال، اقتصاد ترکیه رونق چشمگیری یابد.
با وجود حمایت تام و تمام دولت از احداث کانال، اما مخالفینی نیز برای این طرح، هم در داخل ترکیه و هم در خارج از این کشور وجود دارند.
اگرچه دولت ترکیه هزینه این پروژه را حدود ۲۵ میلیارد دلار برآورد کرده است، اما مخالفان داخلی اردوغان بر این باورند که هزینه آن بیش از ۷۵ میلیارد دلار خواهد بود. مخالفان همچنین میزان بازدهی که می‌تواند از این پروژه به اقتصاد ترکیه وارد شود را زیر سوال بردند.
مخالفین داخلی ترکیه این پروژه را فاجعه‌ای زیست‌محیطی برای شهر استانبول قلمداد کردند. آنها به پیامدهای منفی زیست محیطی احداث کانال مانند قطع ۴۰۰ هکتار درخت، آسیب جدی به ۲۰ درصد از آب شهر استانبول، افزایش احتمال وقوع زلزله‌های مهیب، آسیب به آبزیان دریای مرمره و دریای سیاه اشاره می‌کنند.
«اتحادیه اتاق‌های مهندسی و معماری ترکیه» نیز هشدار داد که این پروژه، سد سازلیدر، یکی از مهمترین منابع آبی استانبول و همچنین اکوسیستم‌های حیاتی را تخریب خواهد کرد. امام اوغلو شهردار استانبول که عضو اصلی‌ترین حزب مخالف اردوغان یعنی حزب جمهوری خواه خلق (CHP) است و برخی از او به عنوان اصلی‌ترین رقیب بالقوه اردوغان در انتخابات ریاست جمهوری سال ۲۰۲۳ یاد می‌کنند، اعلام کرد که این پروژه ۱۱ میلیارد یورویی باعث اسراف منابع مالی کشور می‌شود. همچنین وی کارزاری را به راه انداخت که شعار آن این است «یا کانال، یا استانبول».
در سطح مقامات نظامی نیز ۱۱۴ دریادار بازنشسته ترکیه بر حفظ پیمان مونترو و مواضع بی‌طرفانه ترکیه در تقابل شرق و غرب تاکید کردند. موضع این نظامیان بر این اساس استوار است که ترکیه تلاش دارد با احداث کانال، ترتیبات حقوقی موجود در پیمان را به چالش بکشد.
در این راستا، ابراهیم فهمی کارشناس صنعت و حمل و نقل دریایی و عضو مؤسسه مهندسی دریایی بریتانیا با بیان اینکه کانال استانبول در چارچوب استراتژی اقتصادی ترکیه اجرا می‌شود، گفت: اجرای این پروژه با چالش‌های زیادی مواجه است.
فهمی افزود: یکی از چالش‌های مهم پروژه کانال استانبول، هزینه واقعی آن است. او می‌افزاید: کارشناسان معتقد هستند که باید عمق یا عرض کانال افزایش یابد و این مستلزم هزینه‌های اضافی دیگری است که اردوغان آن را در نظر نگرفته بود.
فهمی همچنین در مورد چالش‌های زمانی و تکمیل پروژه تا تاریخ اعلام شده یعنی سال ۲۰۲۷ صحبت کرد و افزود: اگر پروژه در زمان مقرر محقق نشود، ترکیه تسلیم درخواست‌های پیمانکاران مبنی بر افزایش هزینه‌ها خواهد شد، امری که باعث مخالفت‌های بیشتر در داخل ترکیه می‌شود.
وی به مخالفین خارجی پروژه کانال استانبول اشاره کرد و گفت: مهمترین بازیگر خارجی منتقد کانال استانبول، روسیه است. احداث کانال استانبول جهت دور زدن محدودیت‌های حقوقی کانال بسفر حضور کشتی‌های نظامی و احتمالاً کشتی‌های نظامی ناتو را در دریای سیاه تسهیل می‌کند.
عضو مؤسسه مهندسی دریایی بریتانیا با اشاره به احتمال مشارکت چین در این پروژه افزود: مشارکت چین در اجرای کانال استانبول، با مخالفت آمریکا روبرو می‌شود، زیرا که ایالات متحده، چین را دشمن شماره یک اقتصاد خود می‌داند.
