به گزارش مرکز مطالعات سورین، نشریه فارن پالیسی در مطلب تازه خود به‌قلم «براولی بنسون» نوشت: در زبان ازبکی، عبارت آسمان صاف، به احساس ثبات اشاره می‌کند و این تصور را تقویت می‌کند که یک خودکامگی پایدار بهتر از یک دموکراسی متزلزل در سیستم سیاسی کشوراست.
تابستان امسال هفت سال و نیم از زمانی که رئیس‌جمهور ازبکستان، میرضیایف به قدرت رسید، می‌گذرد.
وی از همان روزهای اولیه ریاست‌جمهوری خود، به‌عنوان یک اصلاح‌طلب دیده می‌شود که قول بهبود سابقه حقوق بشر در ازبکستان، گشایش اقتصادی در کشور و ایجاد تصویری از ازبکستان به‌عنوان یک کشور مدرن در صحنه بین‌المللی را داده است.
گزارشی که در ماه ژوئن توسط مجمع ازبکستان برای حقوق بشر در آلمان منتشر شد، تشخیص داد که ریاست‌جمهوری میرضیایف در ابتدا با پیشرفت در جبهه‌های متعدد همراه بود.
اکونومیست، ازبکستان را به‌عنوان بهبودیافته‌ترین کشور در سال ۲۰۱۹ معرفی کرد و تاشکند در سال ۲۰۲۲ یک میلیارد دلار وام از بانک جهانی دریافت کرد.
تحولات اخیر نشان می‌دهد که میرضیایف در حال افت است و او درحال رها کردن مسیر اصلاحات است.
به نظر می‌رسید که ورود میرضیایف در سال ۲۰۱۶، پس از ۲۷ سال حکومت سنگین رئیس‌جمهور پیشین ازبکستان کریموف، نویددهنده عصر جدیدی بود که تاشکند می‌توانست از گذشته خود دور شود و به آینده‌ای جدید برود.
برای واشنگتن که به میرضیایف ایمان دارد، ازبکستان سال‌ها در آسیای میانه مهم بوده است.
در طول جنگ آمریکا در افغانستان، ازبکستان یک خط حیاتی لجستیکی را فراهم کرد.
حتی پس از جنگ، این کشور می‌توانست در یک جنگ کم شدت برای نفوذ بین آمریکا، روسیه و چین در منطقه بماند.
«بلینکن» -وزیر امور خارجه آمریکا- اخیراً در آنجا حضور داشت و از نقش ازبکستان در تضمین ثبات، رفاه و امنیت در منطقه وسیع‌تر آسیای میانه سخن گفت.
البته که روسیه و چین آسمان صاف را دوست دارند، نه دموکراسی‌های آشفته. «عمروف» -یکی از اعضای سازمان کارنگی روسیه- گفت: «برای این دو کشور، مهم‌ترین چیز در تحولات داخلی آسیای میانه این است که نظام‌های استبدادی موجود در منطقه دوستانه و باثبات و قابل پیش‌بینی باشند. تا زمانی که نظام‌های دوست آنان به این سمت می‌رود، مسکو و پکن نیز خوشحال هستند.»
مجمع ازبکستان در گزارش خود به این نتیجه رسید که «در دو سال گذشته امید اولیه مرتبط با برنامه اصلاحات رئیس‌جمهور میرضیایف، با بدتر شدن وضعیت آزادی بیان، اجتماعات و انجمن‌ها کم‌رنگ شده است».
کریموف پس از فروپاشی حکومت شوروی در ازبکستان که در آن زندانی شدن به اتهامات سیاسی، آزار و اذیت مذهبی و شکنجه رایج بود، حکومت می‌کرد.
او کشور را به روی نظارت خارجی بست و جامعه مدنی را محدود کرد و دولت را مسئول رسانه‌ها کرد.
هنگامی که او در سال ۲۰۱۶ درگذشت، نیویورک‌تایمز نوشت که «کریموف یکی از وحشیانه‌ترین حکومت‌های برآمده از شوروی» را رهبری کرد.
جانشین او، میرضیایف که قبلاً ازنظر سیاسی کارآزموده بود، پس از یک دهه نخست‌وزیری به ریاست‌جمهوری وارد شد.
او مسیر بسیاری از وحشیانه‌ترین و ظالمانه‌ترین سیاست‌های کریموف را تغییر داد. بازنگری قانون اساسی و انتخابات امسال برای تقویت حمایت مردمی از ازبکستان جدید و دادن اختیارات بیشتر به او طراحی شد.
سال گذشته، زمانی که دولت اقدام به محدود کردن خودمختاری منطقه بزرگ غربی کاراکالپاکستان کرد، ثبات آغاز شد.
تظاهرات در سرتاسر منطقه به راه افتاد و دولت با آن‌ها برخورد کرد. درنهایت ۱۸ نفر کشته و بیش از ۲۰۰ نفر زخمی شدند. از آن زمان، بسیاری به این فکر کرده‌اند که آیا میرضیایف مسیر اصلاحات را ادامه خواهد داد یا استبداد را دنبال خواهد کرد.
متیو گفت: «متأسفانه، ما می‌بینیم که دولت ازبکستان بر روی برخی از این تغییرات معنی‌دار که پنج تا هفت سال پیش انجام شد، تکیه می‌کند و علاوه بر عدم پیشرفت، در واقع حرکت رو به عقب نیز دارد.»
در زمان کریموف، سانسور کامل وجود داشت و میرضیایف این کار را انجام نداده است، اما به نظر می‌رسد تحت نظارت او، پیشرفت ازبکستان، اخیراً کاملاً راکد مانده است.
میرضیایف قبلاً متعهد شده بود که رابطه جدیدی با رسانه‌ها ایجاد کند، حتی ادعا کرد که از فشارهای داخل دولت خود برای اتخاذ موضع سخت‌تر جلوگیری کرده است.
با این حال، گزارش انجمن ازبکستان به موارد ۱۰ روزنامه‌نگار، وبلاگ نویس فعالی اشاره می‌کند که به گفته آن، از سوی دولت تحت فشار قرارگرفته‌اند.
«سولود» -رئیس خبرگزاری مستقل هوک ریپورت- گفت: «به نظر می‌رسد آزادی بیان و همچنین آزادی مطبوعات وجود دارد (اما دریک نقطه خاص) و هیچکس نمی‌داند که اگر از این آستانه عبور کند چه اتفاقی می‌افتد و سانسور چقدر سریع تشدید می‌شود.»
در سال جاری جمعی از خبرنگاران کشور، نامه‌ای خطاب به رئیس‌جمهور دادند. این نامه علاوه بر بیان گام‌های برداشته‌شده کشور در زمینه آزادی رسانه، مانع بزرگی را بیان می‌کند که آن فشار ضمنی برای عدم گزارش در مورد برخی موضوعات است. همچنین آمده است: «نهاد دولتی که مسئول کنترل اطلاعات است و همچنین ویراستاران و وبلاگ نویسان باید لحن، شکل، ماهیت اطلاعات را تغییر دهند یا اطلاعات را به‌طور کامل منتشر نکنند». تابستان امسال، دو آزمایش روزنامه‌نگاری هم‌زمان، تنش مداوم در صنعت رسانه کشور را برجسته کرده است.
به گفته «کورولووا» -وکیل حقوق بشر مستقر در تاشکند- قوانین نانوشته‌ای وجود دارد، اما ازبکستان هنوز هم می‌تواند شتاب اصلاح‌طلبی سال‌های گذشته را داشته باشد یا به‌طور کامل به حالت اولیه بازگردد. کورولووا در مورد اصلاحات قبلی میرضیایف گفت: «دولت امیدوار است که تغییرات ادامه یابند و این دلیلی است که من هنوز در ازبکستان هستم.»
