آیا شی جین پینگ می‌تواند هوش مصنوعی را بدون خرد کردن کنترل کند؟

طی ماه گذشته، غول‌های فناوری چین به فخرفروشی پرداختند. علی‌‌بابا، بیدو، هواوی و سنس‌تایم همگی مدل‌های هوش مصنوعی خود را به معرض نمایش گذاشتند، که می‌توانند به محصولات و اپلیکیشن‌هایی همچون تصویرسازها، دستیاران صوتی تلفن‌همراه، موتورهای جستجو قدرت دهند. برخی از آن‌ها ربات‌های سخنگو توانمندشده توسط هوش مصنوعی شبیه به چت‌جی‌پی‌تی را معرفی کرده‌اند، مکالمه‌کننده شبه انسانی که در آمریکا به وجود آمد و کاربران را مبهوت کرد. نام‌های جدید عبارتند از ارنی بات (بیدو)، سنس (سنس‌تایم) و تونگ‌یی چین‌ون (علی‌بابا). ترجمه آخرین مورد این است:” ]رسیدن به[ حقیقت با طرح هزاران پرسش”. اما در چین، حزب کمونیست راوی حقیقت است.

هوش مصنوعی چالش پیش‌روی حاکمان چین است. نوع “مولد”، که خروجی‌های متنی، تصویری، شنیداری یا ویدئویی را برای ایجاد خروجی‌های جدید مشابه پردازش می‌کند، وعده‌های بزرگی می‌دهد. شرکت‌های فناوری چینی، در سال‌های اخیر به‌ واسطه سرکوب تنظیم‌گری و فروش پایین ضربه سختی خورده‌اند، به این امید که هوش مصنوعی مولد بتواند جریان‌های گسترده درآمدی جدید ایجاد کند، مثل فرصت‌هایی که ظهور اینترنت یا تلفن‌های هوشمند به ارمغان آوردند.

با این حال، حزب متوجه این موضوع هست که هوش مصنوعی مولد راه‌های جدیدی را برای انتشار اطلاعات خارج از کنترل باز می‌کند. رهبران حزب ممکن است مقایسه‌های متفاوتی با اینترنت که به نظر می‌رسید با افزایش دسترسی به اخبار و ابزارهای ارتباطی بدون فیلتر به دموکراتیزه کردن چین کمک کند، داشته باشند. در سال ۲۰۰۰، کلینتون تلاش‌های حزب برای کنترل وب را با «فرو کردن ژله به دیوار» توصیف کرد. اما حزب با به‌کارگیری ارتشی از سانسورچی‌ها و موانع دیجیتالی در خلق اینترنت تا حد زیادی موفق عمل کرده است که در خدمت اهدافش بوده و صنعتی را پیرامون آن ایجاد کرده است.

قوانین پیشنهادی تنظیم‌گران چینی اینترنت در یازدهم آوریل، نگرانی‌های حکومت را نشان داد. براساس نظر اداره فضای مجازی چین، شرکت‌ها باید پیش از استفاده از تولیدات هوش مصنوعی مولد برای قرار دادن سرویس در اختیار مردم، ارزیابی امنیتی به دولت ارائه کنند. شرکت‌ها مسئول تولید محتوای چنین ابزارهایی خواهند بود. طبق نظر حاکمان، این محتوا نباید قدرت دولت را تضعیف کرده، تجزیه‌طلبی را تحریک کرده، به انسجام ملی ضربه زده یا نظم اجتماعی و اقتصادی را مختل کنند، بلکه باید همسو با ارزش‌های سوسیالیستی کشور باشد. این محدودیت‌ها به نظر محرمانه می‌رسند، اما قوانین مشابه، که علیه اینترنت اعمال می‌شوند، به حزب این امکان را می‌دهد تا حرف زدن درباره هرچیزی از حقوق اویغورها گرفته تا دموکراسی، فمینیسم و ادبیات همجنس‌گرایی را سانسور کند.

پیشنهادهای چین مثل حکومت‌های دیگر با نحوه تنظیم‌گری هوش مصنوعی درگیر است. برخی کشورها، همچون آمریکا، روش آسان مدیریتی را مطلوب می‌دانند، که برای مدیریت به قوانین فعلی تکیه دارند. دیگران تصور می‌کنند که به رژیم‌های تنظیم‌گری جدید نیاز است. از همین رو اتحادیه اروپا طرحی را پیشنهاد داده است که کاربردهای مختلف هوش مصنوعی را دسته‌بندی کرده و الزامات کاملاً دقیقی را براساس درجه خطر به کار می‌گیرد. به نظر می‌رسد رویکرد چین کاملاً آرام و واکنشی است. برای مثال، سال گذشته حزب نگران این بود که تصاویر و ویدئوهای “جعل عمیق” ممکن است محیط اطلاعات شدیداً کنترل‌شده را مختل کند، بنابراین قوانین جدیدی درباره فناوری وضع کرد.

مشابهت‌هایی برای رویکرد چین نسبت به اینترنت وجود دارد. کنترل‌های مربوط به اینترنت این کشور، معروف به “دیوار آتش بزرگ”، یکپارچه به نظر می‌رسد. اما ممانعت از محتوای خارجی مضر تنها بخشی از این تلاش‌های چندلایه است، که درگذر زمان توسعه یافته و شامل آژانس‌ها و شرکت‌های زیادی است. به گفته مت شیهان از بنیاد کارنگی، نخستین مرحله شالوده اینترنتی را بنا کرد که حزب قادر به کنترل آن بود. حکومت چین مجدداً قدرت دیوانسالاری خود را تقویت کرده و بر جعبه ابزار تنظیم‌گری آن افزوده است، این بار با هوش مصنوعی مولد ذهنی. شیهان در ادامه می‌افزاید:” الزام به بازنگری امنیتی و الزام شرکت‌ها به ثبت الگوریتم‌های خود نزد دولت، نمونه‌هایی از این دست هستند”.

کنترل چین بر اینترنت خلاقیت را سرکوب کرد: تنها کافیست به شرکت‌هایی همچون بایت‌دنس، خاستگاه تیک‌تاک، اپلیکیشن محبوب ویدئوهای کوتاه، نگاه کنید. اما زمانی‌که به مرحله هوش مصنوعی مولد برسد، دشوار است پی ببریم که یک شرکت چینی چگونه می‌تواند چیزی مثل چت‌جی‌پی‌تی با آن گستردگی و شباهت به انسان را خلق کند و همزمان به قوانین پایبند بماند.

اداره فضای مجازی چین می‌گوید که اطلاعات تولید شده توسط این ابزارها باید واقعی و درست باشد و با استفاده از داده‌هایی آموزش داده شود که تحت تأثیر هرگونه سوگیری یا نظرات شخصی نباشد. حزب تعاریف خود را از واژگان دارد. اما حتی پیشرفته‌ترین ابزارهای هوش مصنوعی برپایه مدل‌های زبانی کلان گاهی چیزهایی را نشان می‌دهند که حقیقت ندارند. برای محصولی همچون چت‌جی‌پی‌تی، که با صدها گیگابایت داده از اینترنت تغذیه می‌شود، اصلاً امکانپذیر نیست ورودی‌ها را به دلیل سوگیری بررسی کند. اجرای قاطعانه قوانین چین، توسعه هوش مصنوعی مولد در این کشور را تقریباً متوقف خواهد کرد. اما کارشناسان تردید دارند که این اقدامات قاطعانه به اجرا درآیند. در تنظیم‌گری‌های پیش‌فرض فرصتی برای میانه‌روی وجود دارد. زمانی‌که محتوای تولید شده خارج از قوانین قرار بگیرد، حکومت خواهان “اعمال فیلتر و سایر اقدامات” و “آموزش مقتضی در عرض سه ماه” است.

ماهیت مستبدانه قوانین پیشنهادی اداره فضای مجازی چین به این معنی است که اداره مذکور می‌تواند آن‌ها را تقویت یا تضعیف کند. سایر کشورها ممکن است بر این انعطاف‌پذیری صحه بگذارند. اما به اذعان شرکت‌های اینترنتی، حکومت چین عادت به بازنویسی و اجرای قوانین برپایه تخیلات شی جین‌پینگ دارد. در سال‌های اخیر، شرکت‌هایی در حوزه تجارت الکترونیک، شبکه‌های اجتماعی و بازی‌های ویدئویی مجبور شده‌اند مدل‌های کسب‌وکار خود را مورد بازنگری قرار دهند. برای مثال، در سال ۲۰۲۱ رسانه‌های دولتی از بازی‌های ویدئویی با عنوان “اعتیاد معنوی” یاد کردند: تنظیم‌گران گفتند شرکت‌های بازی‌سازی باید تمرکز خود بر کسب سود خالص را متوقف کرده و اشتیاق کودکان را برای بازی کردن کاهش دهند. درصورتی‌که شی مقصد هوش مصنوعی مولد را نپسندد، می‌تواند این صنعت را تنظیم مجدد کند.

یکی از مسیرهایی که شرکت‌های هوش مصنوعی چینی می‌توانند در آن مانع‌تراشی کنند ایجاد محدودیت در داده‌های شخصی در دسترس برای آموزش مدل‌های هوش مصنوعی خود است. حزب پیچیده‌ترین وضعیت نظارت توده‌ای در جهان را اعمال می‌کند. تا همین اواخر، شرکت‌های فناوری چینی قادر به دریافت اطلاعات شخصی بودند، اما به نظر عصر اراده آزاد (برای بخش خصوصی) به سر آمده است. درحال حاضر شرکت‌هایی که خواهان استفاده از انواع مشخصی از داده‌های شخصی هستند باید، از لحاظ نظری، نظر ]دولت[ را جلب کنند. سال گذشته اداره فضای مجازی چین، دیدی گلوبال، یک شرکت حمل‌ونقل اشتراکی، را به دلیل جمع‌آوری و سوءاستفاده از اطلاعات کاربران به ۲/۱ میلیارد دلار جریمه کرد. ذیل قوانین پیش‌نویس درخصوص هوش مصنوعی، شرکت‌ها مسئول حفظ اطلاعات شخصی کاربران هستند.

تنظیم‌گری‌های پیشنهادی اداره فضای مجازی چین شش سال پس از برنامه اصلی چین درخصوص هوش مصنوعی موسوم به “تحول بزرگ” تا سال ۲۰۲۵ و پیشتازی در صنعت تا سال ۲۰۳۰ به وجود آمد. شرکت‌های چینی در حوزه‌هایی همچون تشخیص چهره و رانندگی خودکار به کمک هوش مصنوعی خوب پیش می‌روند، حوزه‌هایی که ذهن حکومت را درخصوص ]حفظ[ ثبات اجتماعی کمتر پریشان می‌کند. آن‌ها از بیت‌المال منتفع می‌شوند- در واقع، برخی ابزارهای سرکوب دولتی را فراهم می‌کنند. اما چین از نظر سرمایه‌گذاری و نوآوری همچنان پشت سر آمریکا قرار دارد. تحریم‌های آمریکا سرمایه‌گذاران خارجی را دلسرد کرده است. از همه بدتر این‌که، آمریکا صادرات انواع نیمه‌رساناهای پیشرفته‌ای را که هوش مصنوعی را توانمند می‌کنند محدود کرده است، اقدامی که می‌تواند بر این صنعت تأثیر منفی بگذارد.

چین ممکن است زمانی‌که به تنظیم‌گری می‌رسد موفقیت بسیاری کسب کرده باشد. چین ذیل برنامه اصلی خود درحال نگارش کد اخلاق جهانی برای هوش مصنوعی تا سال ۲۰۳۰ است. این امر گسترده است، اما قوانین آن درخصوص هوش مصنوعی مولد مفصل‌تر و فراگیرتر از قوانین پیشنهادی سایرین است، و بنابراین مباحث بر سر مدیریت فناوری جدید را تحت تأثیر قرار می‌دهد. چنانچه چین به‌سرعت اقدام به تنظیم‌گری‌های جدید کند، سایر کشورها از آن خواهند آموخت. یکی از خطرات این است که چین با قدرت حرکت کند و مانع نوآوری شود. اما جفری دینگ از دانشگاه جورج واشنگتن به روی دیگر این استدلال یعنی به نبوغ شرکت‌های اینترنتی چینی اشاره کرده و می‌گوید که موانع گاهی اوقات موجب تحریک نوآوری هستند.

با این حال، این ایده که چین چه‌بسا زمانی به‌عنوان رهبر شاخص عمل کند که به اخلاق هوش مصنوعی برسد باید حکومت‌های غربی را به وحشت بیندازد. آن‌ها احتمالاً در برخی از نگرانی‌ها مثل مسئله چین، از جمله بر سر اطلاعات گمراه‌کننده و حفظ داده‌ها، سهیم هستند. تجربه چین در مورد اینترنت آموزنده است. این مسئله با مفهوم اینترنت به‌عنوان مکانی آزاد و باز در تضاد است. زمانی‌که حکومت‌ها برای بحث بر سر تنظیم‌گری برخط دورهم جمع می‌شوند، چین همواره درکنار روسیه و سایر پایمال‌کنندگان آزادی بیان قرار می‌گیرد. کلینتون ساده‌لوحانه تصور می‌کرد که حزب کمونیست نمی‌تواند اینترنت را تحت انقیاد درآورد. همچنین برای رهبران حزب ساده‌لوحانه است تصور کنند که چین نمی‌تواند همین کار را با هوش مصنوعی انجام دهد.