بهگزارش مرکز مطالعات سورین، نشریه فارن پالیسی در یادداشت تازه خود بهقلم «نوسموت گباداموسی» نوشت: سازمان ملل به تعلیق عضویت روسیه در شورای حقوق بشر رای داد، اما اکثر کشورهای آفریقایی رای ممتنع دادند.
واشنگتن تلاش کرد تا فشار دیپلماتیک بر دولتهای آفریقایی وارد کند تا از تحریمها علیه تهاجم وحشیانه مسکو به اوکراین حمایت کنند، اما این پیام در آفریقا به نحو فزایندهای نادیده گرفته شد.
آفریقای جنوبی یکی از اعضای بریکس است و این سومین باری است که در مورد اقدامات روسیه رای ممتنع میدهد.
تحلیلگران این موضع را بهعنوان معاشقه رهبران آفریقایی با ولادیمیر پوتین ارزیابی کردند. جو بایدن طی تماس تلفنی با «سیریل رامافوسا» -رئیسجمهور آفریقای جنوبی،-«بر لزوم یک واکنش روشن و متحد بینالمللی به تجاوز روسیه علیه اوکراین تاکید کرد.»
با وجود این که اتحادیه آفریقا تجاوز روسیه را به وضوح محکوم کرده، اما عدم یک اجماع کلی از سوی رهبران آفریقایی باعث شده تا تهاجم دیپلماتیک واشنگتن دچار مشکل شود.
سنگال یک متحد سرسخت غرب است و رای ممتنع این کشور را نمیتوان به نفوذ روسیه نسبت داد.
«مکی سال» -رئیسجمهور سنگال- طی تماس تلفنی با «ولودیمیر زلنسکی» -همتای اوکراینی خود- به جای این که از موضع آمریکا پشتیبانی کند، «نیاز به حمایت از مذاکره و حل این مناقشه از طریق مذاکره» را تکرار کرد. زلنسکی خواستار سخنرانی در اتحادیه آفریقا شده بود. موضع مکی سال، تبعیت از اصل عدم تعهد است که به دهه 1960 و زمانی بازمیگردد که کشورهای تازه استقلال یافته آفریقا به دنبال کنار زدن سلطه غرب بودند.
«لیندسی توماس گرینفیلد» -سفیر آمریکا در سازمان ملل- ماه گذشته و در مصاحبه با بیبیسی گفت: «شما نمیتوانید در حاشیه بایستید و نظارهگر تجاوزی باشید که ما وقوع آن را در اوکراین میبینیم و بگویید ما در مورد آن بیطرف میمانیم.»
تحلیلگران میگویند واکنش و لحن این مناقشه نقطه عطفی را نشان میدهد که چگونه دیپلماتها و ناظران سیاست خارجی آفریقا را همچنان یکدست میبینند و آن اختلافات ظریف بین 54 کشور مستقل دیده نمیشود که هرکدام بر مبنای منافع پیچیده دیپلماتیک و اقتصادی عمل میکند.
موضع چین در قبال روسیه بر مواضع کشورهای آفریقایی تاثیر زیادی گذاشته، زیرا این کشور بزرگترین و نزدیکترین شریک تجاری آنهاست. رای ممتنع برای این کشورها لزوما به معنای جانبداری از موضع روسیه نیست، بلکه همراهی با موضع چین است.
ناظران آفریقایی حامی رای ممتنع به عدم تناسب توجه رسانهها نیز اشاره میکنند، زیرا در مقایسه با دیگر درگیریها، این رسانهها نسبت به اوکراین افراط میکنند. این ناظران از معیارهای دوگانه در مورد تجاوزات غرب به لیبی و عراق نیز میگویند.
آنها همچنین از «نفاق» در تحمیل تحریمهایی میگویند که بر کشورهای آفریقایی تاثیر میگذارد، در حالی که اروپا از زمان شروع جنگ، 35 میلیارد یورو برای انرژی روسیه پرداخته است.
مالی و جمهوری آفریقای مرکزی بازیگران امنیتی کلیدی هستند و علیه تحریمهای روسیه رای دادند. تنفر شدیدی نسبت به کشتار غیرنظامیان در جریان عملیات بارخانه فرانسه به وجود آمده و پاریس نیز حاضر به پذیرش مسئولیت خود نشده و این موضوع باعث گسترش نفوذ روسیه در مالی شد. د
ر عوض، مسکو روز سهشنبه مانع تصویب درخواست فرانسه شد. فرانسه درخواست کرده بود سازمان ملل در مورد ادعاهای مربوط به قتلعام غیرنظامیان در مالی توسط مزدوران گروه واگنر تحقیق و تفحص کند.
نحوه رفتار با دانشجویان آفریقایی در حال فرار از جنگ در اوکراین نیز باعث پیچیدگی نگاهها در آفریقا شده است.
رهبران آفریقایی خود را در تضاد با کشورهای غربی میبینند و این جنگ باعث شده تا حمایت آمریکا و عمل به تعهداتش نسبت به صلح، امنیت و بهبود اقتصادی به سمت دیگری منحرف شود.
این تعهدات اخیرا در نشست مشترک اتحادیه اروپا و آفریقا اعلام شد و خطر بیتوجهی به آنها باعث شده رهبران آفریقایی دیگر علاقهای به همسویی با این قاره در برابر رقبای جنگ سرد آن نداشته باشند.
گفتمان تحقیرآمیز و استعماری نوین در محکومیت عدم همسویی کشورهای آفریقایی دیده میشود و نتیجه آن، فقط فشار بر این کشورها برای نزدیکی بیشتر به چین و کشورهای خلیج بوده و رهبران مستبد از این گفتمان برای ماندن بر سر قدرت بهره میبرند.
برخی از ناظران نیز چنین گمانهزنی میکنند که شاید نفوذ اقتصادی روسیه در پس تردید این قاره برای حمایت از قطعنامههای سازمان ملل علیه حمله روسیه به اوکراین باشد.