شش ماه بعد از اینکه رژیم صهیونیستی به عنوان عضو ناظر در اتحادیه افریقا، به این اتحادیه پیوست، کشورهای افریقایی عذر این رژیم را خواستند و این عضویت لغو شد. در تیر ماه اعطای وضعیت عضو ناظر به اسرائیل توسط “موسی فکی”، رئیس کمیسیون اتحادیه آفریقا صورت گرفته بود. فکی رییس این اتحادیه است.، پیش از این و در سال‌های نخستین همبستگی کشورهای افریقاییِ اسرائیل به عنوان ناظر بر “سازمان وحدت آفریقا” انتخاب شده بود اما درپی منحل شدن این سازمان در سال ۲۰۰۲ و تبدیل شدن به “اتحادیه آفریقا” این سمت از رژیم صهیونیستی سلب شد.
عضویت اسراییل در اتحادیه افریقا چطور صورت گرفت؟
در 19 سال گذشته رژیم صهیونیستی به صورت مداوم درخواست حضور در اتحادیه افریقا را مطرح کرده بود. اما تا پیش از 2021 این درخواست مدام از سوی سران کشورهای افریقایی به شدت رد می‌شد. اما توافق بر عادی سازی روابط با سودان و مغرب، دو کشور عربی حاضر در افریقا در سال 2020 زمینه را برای نفوذ بیشتر اسراییل در قاره سیاه فراهم کرد. . وزارت خارجه رژیم صهیونیستی طی چند ماه قبل از این تصمیم، با یک کمپین سیاسی را آغاز کرد. در چارچوب این تلاش‌ها، «الیزا بن نون» معاون دستیار وزارت معاون وزیر خارجه در امور آفریقا به آدیس آبابا سفر کرد و با ۳۰ نماینده از کشورهای عضو اتحادیه آفریقا دیدار کرد تا آنها را به پذیرش عضویت اسرائیل به عنوان ناظر در این سازمان، متقاعد کند.
وقتی نوبت به پذیرش اسراییل به عنوان عضو ناظر این اتحادیه رسید، بسیاری از کشورهای افریقایی مسلمان و عربی عملا واکنشی از خود نشان ندادند و با این ماجرا کنار آمدند. در حقیقت هیچ موضعی از سوی مصر، سودان، تونس، لیبی، مغرب، سومالی، موریتانی، جیبوتی و مجمع‌الجزایر قمر اتخاذ نشد و تنها الجزایر از همان ابتدا به مخالفت با این عضویت پرداخت. اعلام اعطای جایگاه ناظر به اسرائیل، یک روز بعد از دیدار «ألیلی أدماسو» سفیر اسرائیل در اتیوپی، چاد و بروندی با موسی فکی محمد، رئیس کمیساریای اتحادیه آفریقا در مقر این اتحادیه در «آدیس آبابا» صورت گرفت و هیچ رأی‌گیری و مشورتی میان ۵۵ کشور عضو اتحادیه صورت نگرفت.
الجزائر مسئولیت نخستین اعتراض به این امر را به گردن گرفت و برای لغو و ابطال این تصمیم حرکت خود را آغاز کرد. در این میان اطلاعاتی نیز در خصوص رهبری ۱۴ کشور دیگر از سوی الجزائر برای اعتراض به این تصمیم و اخراج مجدد اسرائیل از اتحادیه آفریقا منتشر شد. العربی الجدید در این خصوص نوشت که الجزائر، عملا به همراه ۱۳ کشور آفریقایی دیگر ، طرح ابتکاری در بازپس‌گیری جایگاه ناظری از اسرائیل را هدایت می‌کند کمی بعد مشخص شد که 21 کشور به الجزایر برای اعتراض به این اتفاق پیوسته‌اند. کمی بعد صدای افریقای جنوبی که از نظر دیپلماتیک به رژیم صهیونیستی روابطی دارد هم در آمد و وزارت خارجه آفریقای جنوبی این تصمیم را غیر قابل توجیه و شوکه کننده توصیف کرد که به صورت یک‌جانبه و بدون مشورت با اعضای اتحادیه آفریقا، اتخاذ شده است.
اما درتلاویو عضویت در اتحادیه افریقا بسیار جدی گرفته شد. این رژیم خود را در مقابل یک پیروزی بزرگ دید که بر اساس آن توانسته به میان کشورهای اروپایی که مهم‌ترین آنها عرب و مسلمانند نفوذ کند. کار تا جایی پیش رفت که وزیر خارجه رژیم صهیونیستی صدور این تصمیم را «عید روابط آفریقا – اسرائیل» توصیف کرد.
اما در نهایت هر چند که که اسرائیل با ۴۶ کشور از ۵۵ کشور عضو اتحادیه آفریقا دارای روابط دیپلماتیک است، اما تلاش‌های الجزایر نتیجه داد.
حذف اسراییل رقم خورد
اخر هفته گذشته اجلاس اتحادیه افریقا با تنش زیادی همراه بود. اما در نهایت نتیجه ای که از آن به دست امد، اخراج اسراییلی‌ها از این اتحادیه بود. پیش از این در نشستی که ماه اکتبر انجام گرفته بود کشورهای معترض نتوانسته بودند دیگر کشورها را به همراهی با خود راضی کنند.نعیم جینه، مدیر اجرایی مرکز آفریقا و خاورمیانه در ژوهانسبورگ در مورد تنش‌ها در اتحادیه افریقا گفته بود که بیست سال پس از تاسیس اتحادیه آفریقا، اولین موضوعی که منجر به اختلافات و شکاف‌های خطرناک در این اتحادیه می شود، پدیدار شد. اما بالاخره پس از کش و قوس قراوان الجزایر توانست کار را یکسره کرده و اتحادیه آفریقا را متقاعد کند که اعطای عضویت ناظر به رژیم صهیونیستی را لغو کند. تصمیم اتحادیه آفریقا در لغو عضویت ناظر اسرائیل، با موافقت و اجماع تمامی کشورهای اتحادیه به جز مراکش صورت گرفت. مراکش در این نشست از ابقای اسرائیل به عنوان عضو ناظر این اتحادیه حمایت کرد.
بلافاصله بعد از اعلام این تصمیم سازمان همکاری‌های اسلامی از تصمیم اتخاذ شده در اجلاس سران کشورهای اتحادیه افریقا در خصوص مخالفت با عضویت اسرائیل به‌عنوان ناظر اظهار خوشنودی کرد. این سازمان با انتشار اطلاعیه‌ای پیرامون تصمیم تعلیق عضویت ناظر اسرائیل در اتحادیه آفریقا ضمن اشاره به اینکه این تصمیمی هماهنگ با موضع تاریخی کشورهای افریقایی است که از دعوی عادلانه مردم فلسطین حمایت می‌کنند، اعلام کرد: کشورهای آفریقایی همچنین با سیاست ساخت مراکز یهودی‌نشین در سرزمین‌های اشغالی فلسطین توسط اسرائیل، اعمال سیاست‌های تبعیض‌آمیز و پاکسازی قومی این‌کشور مخالفت می‌کنند.
به نظر میرسد که هر چند رژیم صهیونیستی در 15 کشور افریقایی سفارتخانه باز کرده و با بسیاری از این کشورها روابط کج‌دار و مریزی شکل داده است، اما در مواقع لزوم این کشورها حاضر به حمایت از تلاویو نیستند. تصمیمی که برای حضور اسراییل در اتحادیه افریقا انجام گرفته بود، حمایت بسیاری از کشورها را با خود نداشت و به همین دلیل از همان ابتدا هم به شدت شکننده بود. با این حال برخی توافقات پشت پرده با کشورهایی چون اتیوپی و سودان توانست اسراییل را برای مدتی کوتاه در این موقعیت قرار دهد. با اینحال این وضعیت دوام نیاورد. اگر پیش از این معمر قذافی رهبر سابق لیبی سفت و سخت‌تری مخالفت‌ها را با حضور صهیونیست‌ها در اتحادیه داشت، حالا پرچم مخالفت به دست الجزایر افتاده و شواهد نشان می‌دهد که این کشور از قدرت چانه‌زنی خوبی برخوردار است. هر چند حضور به صورت عضو ناظر در اتحادیه اروپایی تنها یک وضعیت شکننده برای این رژیم بود، اما اهمیت نمادین آن دست کمی از برقراری روابط با برخی کشورهای عربی نوشت و اسراییلی ها این موضوع را موفقیتی برای خود قلمداد کردند. موفقیتی که دیری نپایید و زد و بندها در یک جلسه کاری در آدیس آبابا دود شد و به هوا رفت.
