رژیم صهیونیستی که به دلیل جنایاتش در غزه و دیگر نقاط غرب آسیا بیش از پیش در انزوای منطقهای و تحت فشار رقبا قرار گرفته، برای خروج از این وضعیت امنیتی و سیاسی به دنبال تقویت روابط با برخی شرکای فرامنطقهای است.
در همین چارچوب، بنیامین نتانیاهو، نخست وزیر صهیونیستی دوشنبهشب در قدس اشغالی میزبان مقامات یونان و قبرس بود و در این نشست از تقویت همکاریهای نظامی تلآویو با دو کشور مدیترانهای سخن گفت.
بر اساس بیانیهای صادره از دفتر نخستوزیری اسرائیل، نتانیاهو و کریاکاس میتسوتاکیس، نخستوزیر یونان ابتدا یک نشست دوجانبه خصوصی برگزار کردند و به دنبال آن، دیداری گستردهتر با مشارکت وزرای خارجه سه طرف و سایر مقامات ارشد برگزار شد.
نتانیاهو گفت که ائتلاف بین اسرائیل، یونان و قبرس رکنی مهم برای مسئولیتپذیری، ایجاد ثبات و تامین منافع مشترک در منطقهای پرچالش به شمار میرود. او اظهار داشت:ما به همکاری مستمر و پویا با یکدیگر برای تقویت امنیت، پیشبرد توسعه اقتصادی و تعمیق روابط مشترک ادامه خواهیم داد.
اگرچه روابط تلآویو با آتن و نیکوزیا در ظاهر جنبهای دوجانبه دارد، اما در واقع این تعاملات به رقابتهای اسرائیل با رقبای منطقهای در غرب آسیا نیز گره خورده است. ترکیه به عنوان یکی از رقبای اصلی رژیم صهیونیستی در پروندههایی مانند فلسطین و سوریه با این رژیم تضاد منافع یافته است و مواضع صریح آنکارا در حمایت از فلسطین و رقابت برای تثبیت نفوذ در سوریه سبب شده تنشها فراتر از مرزهای خاورمیانه گسترش یابد.
مقابله با سیاستهای انرژی ترکیه در مدیترانه
گسترش روابط رژیم صهیونیستی با یونان و قبرس در شرق مدیترانه یکی از مهمترین تحولات ژئوپلیتیکی اخیر در این منطقه است که با هدف ایجاد توازن قدرت مقابل ترکیه و تقویت نفوذ این رژیم در حوزه انرژی و امنیت انجام میشود. روزنامه «اسرائیل هیوم» در این باره نوشت که این رژیم در پی تنش با ترکیه، ائتلاف منطقهای جدیدی شکل میدهد و نتانیاهو در همین ارتباط در حال دیدار با سران یونان و قبرس است
در این ارتباط، روزنامه عبری «یدیعوت آحارانوت» گزارش داد که سران سیاسی تلآویو به فرماندهان ارتش اطلاع دادهاند که به دنبال بررسی ایده تشکیل «نیروی مداخله مشترک» با یونان و قبرس هستند و دستور دادهاند که برنامهریزی اولیه برای آن آغاز شود.هرچند اجرای هرگونه گام عملیاتی به دلیل «حساسیتهای منطقهای» به تعویق افتاده است.
به گزارش سایت عبری واللا، این طرح، تقویت همکاریهای نظامی جاری میان تلآویو، آتن و نیکوزیا را دنبال میکند و شامل رزمایشهای هوایی، زمینی و دریایی مشترک میشود. علت اصلی این محتاط بودن، مأموریت محتمل چنین «نیروی مداخله نظامی سهجانبه» است که قرار است در صورت تشکیل، در وهله اول مقابله با سیاستهای توسعهطلبانه ترکیه در حوضه شرق مدیترانه باشد.
یکی از دلایل اصلی شکلگیری اینگونه ائتلافها از سوی تلآویو بهرهبرداری از منابع انرژی شرق مدیترانه است. از آنجا که ترکیه در تعیین مرزهای دریایی و استخراج نفت و گاز با قبرس و یونان رقابت میکند، همین موضوع موجب شده تلآویو برای حفاظت از منافع انرژی خود با آتن و نیکوزیا همپیمان شود.
منابع انرژی شرق مدیترانه برای تلآویو حیاتی است، زیرا این منابع هم نیازهای انرژی سرزمینهای اشغالی را تأمین میکند و هم نفوذ تلآویو در منطقه را تقویت خواهد کرد. علاوهبراین، همکاری با یونان و قبرس میتواند دسترسی تلآویو به بنادر استراتژیک اروپا را تسهیل کرده و نقش آن در زنجیره تأمین انرژی و کالا را تقویت نماید، اقدامی که درآمدهای زیادی برای این رژیم در پی خواهد داشت.
با توجه به موقعیت استراتژیک ترکیه و نفوذ آن بر تنگهها و مسیرهای ترانزیتی امکان مانعتراشی در مسیر پروژههای انرژی وجود دارد. از اینرو، تلآویو و شرکایش در ائتلاف سهگانه با ایجاد خطوط لوله دریایی و زیرساختهای بندری برای صادرات مستقیم گاز به اروپا تلاش میکنند نفوذ ترکیه در بازار انرژی را کاهش دهند.
از دید رسانههای عبری، هدف از تشکیل ائتلاف سهجانبه نیز شامل حفاظت از منافع اقتصادی در راستای تضمین منافع و آبهای اقتصادی یونان، قبرس و اراضی اشغالی در پروندههای استخراج گاز و نفت و همچنین مقابله با مطالبات منطقهای در راستای ایستادگی در برابر خواستههای ترکیه درخصوص خطوط لوله گاز است.
به این ترتیب، رژیم صهیونیستی با این اتحاد نه تنها جایگاه خود در بازار انرژی و امنیت مدیترانه را تقویت میکند بلکه وزن متحدان خود را نیز در برابر ترکیه افزایش داده و رقابت ژئوپلیتیکی در منطقه را به نفع خود مدیریت میکند.
باتوجه به اینکه رژیم صهیونیستی اخیرا قراردادی با مصر برای صادرات گاز امضا کرده که به گفته الی کوهن، وزیر انرژی این رژیم، هدفش وابسته کردن اقتصادی همسایگان طی ۱۵ سال آینده است، لذا درصدد تسلط بر منابع انرژی مدیترانه و محدود کردن نقش رقبایی مانند ترکیه است. این اقدام تلآویو را قادر میسازد مسیرهای انرژی منطقه را مدیریت کند و همکاری با قبرس و یونان نیز این استراتژی را تکمیل میکند و به آن اجازه میدهد هم در حوزه اقتصادی و انرژی رقابت با ترکیه را به سود خود پیش ببرد.
ائتلاف نظامی علیه آنکارا
در چارچوب راهبرد انرژی، تلآویو همکاریهای نظامی و اطلاعاتی خود با آتن و نیکوزیا را به شکل قابل توجهی گسترش داده و با این رویکرد سعی دارد جایگاه خود را به عنوان یکی از بازیگران کلیدی امنیت در شرق مدیترانه تثبیت کند.
رژیم صهیونیستی از نظر استراتژیک به دنبال ایجاد توازن قدرت در برابر ترکیه است، کشوری که نقش مهمی در بحرانهای منطقهای از سوریه تا لیبی ایفا میکند. بنابراین، این ائتلاف امنیتی به این رژیم اجازه میدهد تا شبکهای از پایگاههای نظامی و لجستیکی در شرق مدیترانه ایجاد کند که در مواقع بحران، قابلیت واکنش سریع را داشته باشد.
برای مقابله با تحرکات ترکیه، اسرائیل پیشاپیش زیرساختهای امنیتی خود در مدیترانه را تقویت کرده است. دو ماه پیش تلآویو سامانههای پدافند هوایی پیشرفته خود را در قبرس مستقر کرد. این سامانهها با برد عملیاتی نزدیک به ۴۰۰ کیلومتر قادر به رهگیری و نابودی پهپادها، جنگندهها و موشکهای کروز هستند و برای حفاظت از خطوط انرژی، مسیرهای ترانزیتی و امنیت آسمان شرق مدیترانه طراحی شدهاند.
همچنین، در ماه آگوست گذشته، تلآویو با همکاری واشنگتن، آتن و نیکوزیا، گشتهای دریایی مشترکی در «منطقه اقتصادی انحصاری» قبرس برگزار کرد و نخستین سامانه موشکی پیشرفته «باراک امایکس» را در این جزیره مستقر ساخت.
از سوی دیگر، رزمایشهای مشترک میان نیروهای نظامی اسرائیل و قبرس، از جمله مانور «Onisilos-Gideon» در سال ۲۰۱۹ که شامل عملیات هوایی، پرواز جنگندهها و هماهنگی میان یگانهای زمینی و هوایی بود، رزمایش «Agapinor-2023» که بر تمرینات هوابرد، نبرد شهری و عملیات ترکیبی متمرکز بود، و همچنین رزمایش هوایی مشترک با یونان در نوامبر 2025، نمونههای بارزی از همکاریهای نظامی مستمر و عمیق میان سه طرف به شمار میروند.
این سطح از هماهنگی نظامی نشان میدهد که تلآویو همکاری با قبرس و یونان را فراتر از یک روابط مقطعی میداند. اینگونه اقدامات را میتوان بخشی از طرحی گستردهتر با عنوان «ائتلاف امنیتی مدیترانهای» دانست که هدفش مهار نفوذ منطقهای ترکیه است.
سایت عرب 48 در این زمینه نوشت:«باتوجه به اینکه ارتش ترکیه به ویژه در بخشهای زمینی و دریایی از نظر کمیت و بهروزرسانی بر همتای یونانی خود برتری دارد و صنایع نظامی آنکارا نیز یک مزیت واضح در این عرصه ایجاد کرده است، لذا اسرائیل تلاش میکنند تا با توسعه همکاریهای نظامی، آتن را در برابر آنکارا تقویت کند».
بنابراین، استقرار سامانههای پدافندی، برگزاری رزمایشهای مشترک و تبادل اطلاعات امنیتی، توان رصد و واکنش این ائتلاف را به شکل محسوسی افزایش میدهد. این وضعیت باعث میشود تحرکات نظامی ترکیه در شرق مدیترانه به طور مستمر تحت نظارت قرار گیرد و فضای مانور آنکارا در حوزه هوایی و دریایی محدود شود. برای رژیم صهیونیستی چنین آرایشی به معنای ایجاد بازدارندگی غیرمستقیم و انتقال فشار امنیتی به پیرامون ترکیه است.
در بعد ژئوپلیتیکی، برخی ناظران معتقدند که تلآویو با کمک یونان و قبرس، خود را به عنوان بخشی از معادلات امنیتی اروپا معرفی میکند و از این طریق رقابت با ترکیه را از سطح منطقهای به سطح فرامنطقهای ارتقا میدهد. این همپوشانی با منافع اروپایی، موقعیت ترکیه را در شرق مدیترانه به چالش میکشد و دست اسرائیل را برای اثرگذاری بر تصمیمات سیاسی و امنیتی اتحادیه اروپا بازتر میکند.
با توجه به حساسیت ترکیه نسبت به تحرکات رژیم صهیونیستی و همپیمانانش در مدیترانه، تشکیل ائتلاف امنیتی «تلآویو-آتن-نیکوزیا» در میانمدت و بلندمدت نه تنها تنشها را تشدید میکند بلکه میتواند توازن راهبردی در شرق اروپا را دگرگون کرده و معادلات انرژی و امنیت مدیترانه را وارد مرحلهای پیچیده سازد.
منبع: الوقت
