عربستان…ماسک سفید بر چهره سیاه

به گزارش روز یکشنبه ایرنا، پس از آنکه «محمد بن سلمان» فرزند هفتم «سلمان بن عبدالعزیز» ژوئن ۲۰۱۷ به عنوان ولیعهد، قدرت را در دست گرفت، نقض حقوق بشر، بازداشت های خودسرانه، زندان و شکنجه فعالان سیاسی و عقیدتی مرد و زن در عربستان، صدای رسانه های بین المللی و سازمان های حقوق بشری را درآورد و آنها تقریبا روزانه با انتشار گزارش هایی، خواهان توجه جامعه بین المللی به این وضعیت ناگوار شده اند.

در مقابل، مقامات آل سعود در سال‌های اخیر بویژه پس از ترور «جمال خاشقچی» روزنامه نگار منتقد عربستانی در کنسولگری این کشور در استانبول، سعی کردند با سرمایه‌گذاری بر شبکه‌های داخلی خود از جمله العربیه، الحدث و الاخباریه و حمایت مالی از شبکه‌های خبری خارجی و موسسات و شرکت های تبلیغاتی بین المللی، از آن‌ها برای تطهیر چهره سیاه حقوق بشری خود و مخفی نگه داشتن پرونده های جنایات هولناک در زمینه حقوق بشر و حمله تجاوزگرانه به یمن استفاده کنند.

به اعتقاد ناظران سیاسی و فعالان رسانه ای، عربستان سعودی طی سال های اخیر برای ابزارهای رسانه ای خود بیشترین اهمیت را قائل شده است؛ ابزاری که برای نشان دادن چهره خوبی از حاکمان آل سعود به جهان بویژه در کشورهای غربی و آمریکا – که ریاض و کشورهای حاشیه خلیج فارس را برای تامین منافع خود تکیه گاهی مطمئن می دانند- مورد استفاده قرار می گیرد.

مقامات سعودی با هزینه های هنگفت در وهله اول تلاش فراوانی برای نظارت بر رسانه‌های مختلف خود و خروجی آنها می کند. این امر ناشی از تلاش ریاض برای بهره برداری از این ابزارها جهت «تحریف حقایق و گمراه کردن افکار عمومی» نه تنها در درون جامعه عربستان بلکه افکار عمومی منطقه و جهان داردو آنها همچنین بودجه هنگفت و زیادی را برای روزنامه نگاران و سردبیرانی که «ناظران امنیتی» هستند، هزینه می کند.

یک سند منتشر شده در سایت افشاگر «ویکی لیکس» روندهای ایدئولوژیک و مالکیتی در رسانه های سعودی را فاش کرد، چنانکه در این سند آمده است: رقابت شدیدی بین شاهزادگان در عرصه رسانه با هدف گسترش نفوذ در داخل و خارج از کشور وجود دارد که ناشی از آگاهی و ترس از نقش رسانه است؛ امری که شدت رویه های خاص برای در اختیار گرفتن و کنترل رسانه ها را آشکار می کند.

همچنین سازمان اداری حکومت آل سعود در عربستان، ابزاری را برای انحصار رسانه های ملی مکتوب جهت انتشار برنامه های خود بدون نیاز به اعمال کنترل روزانه بر روزنامه نگاران فراهم می کند.

سند ویکی لیکس اضافه کرد که روزنامه نگاران عربستانی آزاد هستند درباره هر چیزی که می خواهند، بنویسند، مشروط بر اینکه چیزی در انتقاد از خانواده سلطنتی یا فساد دولتی ننویسند، ضمن آنکه بیشتر رسانه های عربستان اعم از چاپی و الکترونیکی متعلق به اعضای خانواده سلطنتی است و بر این اساس، خودسانسوری نظام غالب و هر روزه این رسانه ها است.

بیشتر رسانه های عربستان به طور مستقیم یا غیرمستقیم متعلق به یکی از اعضای خانواده های حاکم در عربستان هستند، بنابراین رسانه های سعودی را «رسانه های شاهزادگان» و نه «رسانه های جامعه» تشکیل می دهند و این ساختارهای رسانه ای، به طور کامل فقط دیدگاه سعودی را بیان می کنند.

با وجود اینکه «الشرق الاوسط» شعار « اولین روزنامه عرب» و شبکه العربیه شعار «بیشتر بدانیم» را برای خود انتخاب کرده اند، اما هدف کلی این انتخاب ها، گسترش و ترویج دیدگاه خانواده سلطنتی آل سعود است.

هدف این رسانه ها، تلاش برای ترسیم چارچوب های جدید در داخل و خارج از مرزهای جغرافیایی عربی، موضوعات مورد توجه کشورهای حاشیه خلیج فارس و یا بیان موضع آل سعود درباره مسائل اساسی بزرگ است.

علاوه بر این سمت و سوی رسانه های سعودی، انعکاس اخباری از منطقه برای مخاطب خارجی است.

این درحالی است که علاوه بر تلاش مقامات سعودی برای نظارت بر محتوای رسانه های خود به منظور منحرف کردن افکار عمومی در سطح داخلی و خارجی نسبت به نقض حقوق بشر و مفاسد اقتصادی و خوب جلوه دادن چهره سیاه حقوق بشری و استبدادی حکومت سعودی، آنها از موسسات تبلیغاتی بین المللی نیز برای تبلیغ خود در سطح جهان بهره جسته و تلاش کرده اند که با کمک های مالی به اندیشکده ها، آنها را زیر فشار قرار دهند که یا از آل سعود انتقاد نکنند یا آن را دستکم بسیار کمرنگ انجام دهند.

بر اساس سند ویکی لیکس، پول های عربستان بیشتر مراکز تحقیقاتی بزرگ را از جمله موسسه سلطنتی امور بین الملل «چتم هاوس»، موسسه «بروکینگز»، مرکز مطالعات استراتژیک و بین المللی، موسسه خاورمیانه، مرکز امنیت بین المللی «برنت اسکوکروفت»، مرکز امنیت جدید آمریکا، موسسه دفاع از دموکراسی ها Foundation for Defense of Democracies (FDD) و شورای آتلانتیک ( The Atlantic Council ) که مهمترین آنها هستند، هدف قرار گرفته و این اندیشکده ها از بودجه این کشور استفاده می کنند.

به اعتقاد بسیاری از کارشناسان، حکام آل سعود طی سال‌های اخیر برای تغییر چهره سیاه و منفور خود نزد افکار عمومی، به دلیل سرکوب منتقدان حتی سرمایه‌گذاری خود را به دایره رسانه‌های همسو و خارج‌نشین و اندیشکده ها و سازمان های تبلیغاتی بین المللی محدود نکرده‌اند، بلکه با برگزاری برنامه‌های به اصطلاح فرهنگی و ورزشی، در این مسیر کوشیده اند.

در این رابطه دیده بان حقوق بشر در گزارشی اعلام کرده که دولت سعودی میلیاردها دلار را برای میزبانی رویدادهای تفریحی، فرهنگی و ورزشی به عنوان یک راهبرد عمدی برای منحرف کردن افکار عمومی نسبت به تصویر حقیقی خود که مرتکب تخلفات گسترده شده هزینه کرده است.

دیده بان حقوق بشر دوم اکتبر ۲۰۲۰، یک کمپین جهانی را برای مقابله با تلاش های دولت عربستان و روشن شدن سابقه ننگین حقوق بشر آل سعود راه اندازی کرد.

کارشناسان حتی جذب «کریستیان رونالدو» از مشهورترین و ثروتمندترین فوتبالیست‌های جهان در تیم النصر را که بتازگی با عقد قراردادی به مبلغ ۲۰۰ میلیون یورو در سال که بالاترین رقم در تاریخ فوتبال است در جهت تبلیغ برای حکومت آل سعود می دانند تا انتقادهای بین المللی حقوق بشری از دولت عربستان سعودی به حاشیه رانده شود.

سازمان عفو بین الملل با اشاره به وضعیت ناگوار حقوق بشر در عربستان از «کریستیانو رونالدو» ستاره پرتغالی تیم النصر عربستان خواسته است تا به جای تمجید از عربستان، موارد نقض حقوق بشر را برجسته کند و خود را سپر آل سعود نکند.

در پی اظهارات اخیر «کریستیانو رونالدو» ستاره پرتغالی درباره عربستان، «دانا احمد» پژوهشگر بخش خاورمیانه سازمان عفو بین‌الملل از وی خواست که به جای تمجید بی مورد از عربستان، نگاه ها را به سمت پرونده های حقوق بشری در این کشور معطوف کند.

وی گفت که مقامات سعودی می خواهند از حضور رونالدو برای خوشنام کردن خود استفاده و نگاه ها را از سوابق (بد) حقوق بشری این کشور منحرف کنند بنابراین رونالدو به جای تمجیدهای بی مورد از این کشور، از تریبون های رسانه ای استفاده کند و نگاه ها را به سمت مسائل حقوق بشری در عربستان سوق دهد.

احمد درباره وضعیت ناگوار حقوق بشر در عربستان تاکید کرد که حکومت سعودی همواره افراد را به دلایل مختلف اعدام می‌کند و مقامات سعودی سال گذشته فقط در یک روز ۸۱ نفر را اعدام کردند و بسیاری از آنها در قالب محاکمه های ظالمانه محکوم شدند. مقامات سعودی همچنین به کمپین سرکوب آزادی بیان و جلوگیری از تشکیل جمعیت ها یا پیوستن به آن ادامه می دهند و احکام سنگینی نیز علیه مدافعان حقوق بشر و فعالان زن حقوق زنان و دیگر فعالان سیاسی صادر می کنند. رونالدو نباید اجازه دهد که شهرت و موقعیت وی به ابزاری برای خوب جلوه دادن وجهه عربستان از طریق ورزش تبدیل شود و باید از حضور خود در باشگاه النصر برای صحبت علنی و صریح درباره مسائل زیاد مربوط به حقوق بشر در این کشور استفاده کند.

در تازه ترین واکنش ها نسبت به نقض حقوق بشر در عربستان، سازمان حقوق بشری «سند» از پافشاری حکومت سعودی به رهبری بن سلمان برای سرکوب آزادی و محدود کردن روزنامه نگاران مستقل ابراز نگرانی کرد و نوشت که آل سعود رسانه های مزدور را برای پنهان کرده چهره سیاه حقوق بشری خود به خدمت گرفته است.

این سازمان حقوق بشری در ادامه از وضعیت دو خبرنگار و فعال مطبوعاتی که از دو سال قبل در عربستان ناپدید شده بودند، پرده برداشت و به نقل از منابع حقوق بشری افزود که دو سال پس از ناپدید شدن «زیاد السفیانی» روزنامه نگار و نویسنده دایره‌المعارف ویکی‌پدیا در عربستان می‌گذرد و اکنون فاش شده که طی این سال‌ها بدون توجیه قانونی در بازداشت خودسرانه مقامات سعودی قرار گرفته است.

به نوشته سازمان حقوق بشری سند، منابع حقوق بشری بازداشت السفیانی را تایید کردند و گفتند که او به اتهام انتقاد از فعالان سیاسی عربستان بازداشت شده است.

همزمان با بازداشت السفیانی در سپتامبر ۲۰۲۰، «اسامه خالد» از برنامه نویسان عربستانی نیز خودسرانه و بدون توجیه قانونی بازداشت شد که هریک به ترتیب به هشت و پنج سال حبس محکوم شدند.

این سازمان افزود : در حالی که این دو خبرنگار به مدت ۲ سال به دستور مقامات آل سعود ربوده شدند و وضعیت آنها نامعلوم بود، مقامات سعودی کوشیده اند تا با حمایت مالی از برخی شبکه‌های تلویزیونی و رسانه‌ها، بر افکار عمومی در کشورهای رقیب تاثیر گذارند و این کشورها را به مقابله با آزادی بیان متهم کنند.

سازمان حقوق بشری «سند» تصریح کرد که با توجه به اصرار حکومت بن سلمان بر سرکوب صداهای آزاد و محدود کردن فعالیت روزنامه نگاران، نگرانی‌ها درباره آزادی مطبوعات در عربستان افزایش یافته است.